Faculteiten moeten volgens Van den Boom gezamenlijk ‘bindende besluiten’ nemen over hun wetenschappelijke koers. Ten aanzien van het onderzoek zei Van den Boom dat er een einde moet komen aan de oeverloze jacht op publicaties en citaties. ‘If a large portion of the time academics spend on producing these papers were to be dedicated to teaching, this would allow for an essential and budget neutral improvement of teaching.’

Selectie aan de poort

Hoe controversieel het onderwerp misschien ook is, Van den Boom vindt dat onder de huidige omstandigheden selectie moet worden overwogen. ‘We shouldn’t hesitate to discuss selection at entry’. Ook moeten universiteiten veel meer gebruik gaan maken van technologie om het onderwijs toekomstbestendig te maken en de hausse aan studenten kwaliteit te bieden. ‘New forms of instruction – fully online as well as blended – can help to increase current capacity’. Het zijn allemaal spannende en ongemakkelijke voorstellen, zo stelde Van den Boom, maar ze zijn de moeite waard om te proberen. ‘Not to try would be a tragedy’.

Ook de nieuwe rector magnificus Karen Maex ging in haar rede, getiteld ‘The Unconventional Future’, in op de positie van de universiteit in de wereld van morgen. Is de wetenschap voldoende toegerust op de toekomst of loopt het academische systeem tegen zijn eigen grenzen aan? In antwoord op deze vragen stelt Maex drie kwesties aan de orde: de herpositionering van onderzoek en onderwijs, de gevolgen voor de strategie in onderzoek en de grenzen van het huidige academische systeem.

Puntsgewijs liet ze weten dat onderwijs gebaseerd moet zijn ‘on the latest knowledge provided by research’ en dat onderwijs ‘just as much’ gewaardeerd en betaald moet worden als onderzoek, dat interdisciplinair geïnspireerd moet zijn. Kwaliteitscontrole moet bovendien bestaan uit ‘less control and management and more inspiration’.

Ook ten aanzien van het onderzoek moet er wat gebeuren, meende Maex, evenals haar voorganger. Ze had het over ‘a greater degree of methodological pluralism’ dat de basis moet vormen voor een studeerbare universiteit. Er moet een systeem van ‘open and online science’ ontstaan waarin onderzoekers samenwerken en er moet ruimte zijn en voor meer complexity research, zoals dat volgens Maex momenteel gestalte krijgt in het UvA Institute for Advanced Study.

Er moet volgens Maex bovendien in alle disciplines meer aandacht en focus zijn voor data-based science. Bij al die plannen moet de autonomie van de wetenschap beschermd worden. ‘This is no easy task. It will require resourcefulness and creativity.’ Niet voor niets is het thema van dit lustrumjaar ‘Inspiring generations’. En daarmee is de UvA vandaag 385 jaar geworden.