Is de ambitie om Het Derde Rijk te willen worden iets specifiek Duits of had dit ook in andere (totalitaire) staten kunnen ontstaan?

‘In Rusland had Stalin natuurlijk een communistische, totalitaire dictatuur ingevoerd. Dus daar liggen wel parallellen, maar Hitlers ambitie had echt universele aspecten.’

Het zijn opnieuw roerige (politieke) tijden. Zijn er gebieden of machthebbers in Europa of daarbuiten die dezelfde potentie hebben als Hitler in het Derde Rijk?

‘In verschillende delen van de wereld en Europa zijn natuurlijk gevaarlijk ontwikkelingen gaande: Turkije, Rusland, Amerika. In veel gebieden waait een conservatief-autoritaire, sterk antiliberale wind, maar de huidige situatie heeft niet dezelfde potentie en dynamiek dan het Derde Rijk. De totale radicaliteit, de alles-of-niets mentaliteit, de drive om mensen te willen vernietigen, de geweldsdynamiek, dat zie ik nu eigenlijk niet.’

En Duitsland anno 2017?

‘Het is een opmerkelijke ontwikkeling dat juist een Duits politicus het boegbeeld van het vrije Westen lijkt te zijn geworden. Het besluit van Angela Merkel om de grenzen open te zetten voor vluchtelingen is misschien ingegeven door haar DDR-verleden, maar ik denk vooral door de geschiedenis van het Derde Rijk. Het sluiten van de grenzen is niet iets waar Duitsland weer snel aan zal beginnen.’