Een paar weken later kwam de uitspraak. Er was, zo stond dikgedrukt in de mail, geen sprake van plagiaat. Daar stond ook een toelichting bij: de examencommissie had geconstateerd “dat het om slechts enkele tekstfragmenten gaat, die niet te maken hebben met de werkelijke inhoud van het paper”. Mijn klomp brak.

Hoe kan het letterlijk overnemen van zinnen en het parafraseren van het werk van een ander zonder bronvermelding niet gezien worden als plagiaat? Ik heb nog nooit een definitie van plagiaat gezien waarin dat niet de kern was. En waarom zouden het theoretisch kader en de conclusie geen onderdeel zijn van de ‘werkelijke inhoud’?

De examencommissie antwoordde me dat ze eigenlijk ook wel vonden dat er sprake was van plagiaat, maar dat ze het verhaal van de student aannemelijk achtten. Bovendien zaten ze met een minimale strafmaat die ze te hoog vonden voor dit vergrijp, namelijk het ongeldig verklaren van het paper.

Je kunt niet een beetje plagiaat plegen. Het is plagiaat, of het is geen plagiaat. Het kan wel klein (een paar zinnen) of groot (driekwart van een paper) zijn, maar Pietje dient in ieder geval schuldig bevonden te worden aan plagiaat. Een veroordeling kan ook gepaard gaan met een lage straf. 

Omdat er volgens het vonnis geen sprake was van plagiaat werd mij verzocht het paper alsnog te beoordelen. Mijn wetenschappelijke integriteit stond dat niet toe. Geen probleem, iemand anders liet zich daar niet door hinderen. En dus kreeg de student een 7.0 voor een paper met gestolen waar. Diefstal loont.

Examencommissies van verschillende opleidingen en universiteiten kennen allemaal eigen werkwijzen en straffen. Bij UvA Politicologie is de minimale straf voor plagiaat bijvoorbeeld een opdracht waarin de veroordeelde op de juiste plek referenties moet plaatsen. Een perfect educatieve maatregel, gepast voor het gappen van appels. Als we iets willen overhouden van het vertrouwen in wetenschap, lijkt het me verstandig als er een nationaal wetboek van plagiaat komt – opdat de Pietjes van de toekomst hier nooit meer mee wegkomen.

Pietje is niet de echte naam van de student