Onderwijs is de dupe

De huidige bekostiging van faculteiten is dus in grote mate afhankelijk van het aantal studenten en dat leidt tot jaarlijkse schommelingen in de budgetten van faculteiten en financiële onzekerheid. Faculteiten hebben financiële zekerheid nodig om goed onderwijs te kunnen aanbieden. Het allocatiemodel zou dit moeten faciliteren en niet moeten tegenwerken.

Hoe de bezuinigingen en de financiële onzekerheid zorgen voor een vermindering van de onderwijskwaliteit, werd duidelijk toen de FGw vorig jaar haar reorganisatieplan ‘Profiel 2016’ presenteerde. De faculteit moet de komende jaren ongeveer acht miljoen euro besparen en het voorstel van het bestuur van de faculteit was om alle bacheloropleidingen samen te voegen tot een brede liberal arts bachelor. Die zou voor een groot deel worden ingevuld met gemeenschappelijk onderwijs, zodat er minder docenten nodig zouden zijn. Dat zou ten koste gaan van verdieping: alle talenopleidingen zouden worden samengevoegd tot één brede studie, met als keuzerichting de desbetreffende taal – als de specialisatie niet überhaupt al zou verdwijnen. De eerste versie van Profiel 2016 is na heftig protest gelukkig van de baan, maar vooralsnog lijken onderwijsbezuinigingen en het afschaffen van vakken onontkoombaar. De bezuinigingen die het gevolg zijn van de dalende studentenaantallen zijn dus funest voor het onderwijs.

Ook de bezuinigingen op onderwijs vanuit de overheid hebben invloed en daarmee verdeelt het allocatiemodel eigenlijk armoede. De afgelopen jaren is de rijksbijdrage aan het hoger onderwijs flink afgenomen. Die daling is op de UvA met name afgewenteld op het onderwijs, terwijl de vergoeding voor onderzoek gelijk is gebleven. De ‘onderwijsrijke’ faculteiten zoals de FMG, de FdR en de FGw zijn daar nu de dupe van, omdat zij meer dan andere faculteiten afhankelijk zijn van het onderwijsgeld.

Meer studenten is geen oplossing. Door de bezuinigingen staat de eerstegeldstroom steeds meer onder druk en dat heeft nog een andere oorzaak. Onderzoekers moeten met elkaar concurreren voor de onderzoeksbeurzen van bijvoorbeeld NWO of de EU. De subsidies die worden verstrekt dekken slechts een deel van de kosten van een onderzoeksproject. Het andere deel moet de universiteiten dus zelf bijleggen, oftewel ‘matchen’. Dit aanvullende onderzoeksgeld wordt betaald uit de eerstegeldstroom. De faculteiten die meer subsidie binnenhalen worden dus extra beloond met geld dat anders via de reguliere manier verdeeld had kunnen worden. Juist faculteiten als de FGw en de FdR maken relatief minder gebruik van matching en worden dus extra benadeeld.

De FMG heeft in ieder geval al een oplossing bedacht: de faculteit gaat de komende jaren 2,4 miljoen euro investeren in promotiemiddelen om meer studenten aan te trekken. Er wordt een situatie gecreëerd waarin de kwaliteit van het onderwijs en het voortbestaan van studies en vakken op een universiteit afhangen van een marketingstrategie. Er ontstaat een prikkel voor faculteiten om vooral in te zetten op zo hoog mogelijke studentenaantallen in plaats van kwalitatief goed onderwijs. Het is geen structurele oplossing om onderwijsgeld te besteden aan reclame voor de universiteit. Het allocatiemodel van de UvA moet op de schop. Het College van Bestuur heeft in het tienpuntenplan beloofd om zich in te zetten voor het invoeren van ‘adequate bekostiging op basis van kwaliteit’. Ik verwacht dus dat het CvB op korte termijn het initiatief neemt om met de academische gemeenschap een nieuw allocatiemodel te ontwikkelen dat wel een duurzame toekomst voor de UvA garandeert.

Kyah Smaal is student aan de betafaculteit en bestuurslid van Asva studentenunie.