Een andere mogelijke overweging is nog veel kwalijker, want gevaarlijker: de bestuurders laten hun oren hangen naar studenten en medewerkers die vanwege hun religie een speciale behandeling eisen. Allereerst is daarmee de scheiding tussen kerk en staat in het geding. Universiteiten worden door de overheid gefinancierd en hebben een publieke functie. Het past hen niet om speciale geboden, verboden of privileges te hanteren voor religieuze groeperingen. En toch gebeurt het keer op keer op vrijwel alle universiteiten – nu zelfs op de opstandige UvA.

Pijnlijker is nog dat de bestuurders van UvA/HvA, naast secularisme en gelijke behandeling, ook fundamentele wetenschappelijke principes op het spel zetten. Door religieuze studenten en medewerkers een voorkeursbehandeling te geven, verloochenen zij de vrijheid van onderzoek en onderwijs, die geen taboe of ideologische belemmering toestaat. Van gedachtebeperkingen, en zeker van kerkelijke censuur, had Nederland zich toch allang bevrijd? Het is wereldwijd nogal uniek dat georganiseerde religies in onze maatschappij en academie geen waarheidsclaims meer kunnen doordrammen. Zo kan de evolutietheorie worden gedoceerd, kan het heelal vrijelijk worden geobserveerd, kan er zelfs veilig onderzoek worden gedaan naar allerhande geloofsterreur – zonder dat enige religieuze instantie daar iets over te zeggen heeft. Er zijn in Nederland weinig kerken of synagogen meer te vinden die vandaag de dag nog ambities in die richting hebben.

Terughoudendheid
Maar laat er zich nu net de laatste tijd een religie manifesteren met een kleine handleiding op dit vlak. Die voor steun, sturing en wijsheid teruggrijpt op één boek waarin het letterlijke, en bovendien definitieve, woord van God himself zou zijn opgetekend. Dat boek is heilig – dat staat immers in het boek. Zo’n doctrine staat in essentie vijandig tegenover de academische vrijheden, maar bestuurders zoals die van de HvA/UvA komen er gewillig aan tegemoet met gebedsruimtes en krampachtige vormen van censuur. Waarschijnlijk doen zij dat onder het modieuze kopje ‘diversiteit’, terwijl zij de belangrijkste diversiteit, de diversiteit van ideeën, geweld aandoen. Beter zouden zij, net als de overheid in de publieke ruimte, de grootste terughoudendheid betrachten jegens segregatie en sektarisme.

Vrij naar rechtsfilosoof Paul Cliteur (Moreel Esperanto): het staat iedereen vrij te geloven in heksen, kabouters, elfen, feeën, zeemeerminnen, in de liefde, in de laatste zijnsgrond, het ‘Ganz Andere’ en in aliens. Maar wanneer de academie haar eigen principes compromitteert om tegemoet te komen aan religieuze dogmatiek, dan heb je wel een serieus probleem.

Geerten Waling is historicus en was er tot voor kort trots op dat hij aan de UvA heeft gestudeerd.