Na het symboliseren komt de volgende stap: het normaliseren. ‘Dan zeggen beleidsmakers: “Het is normaal dat we naar een participatiesamenleving gaan”, of “Het is normaal dat we Griekenland redden, of de banken overeind houden.” Beleidsbeslissingen worden gepresenteerd alsof het extreem logisch is dat je die beslissing gaat nemen en dat een weldenkend mens niet bij een andere beslissing kan uitkomen.’

De burger als instrument

Als derde stap formuleren Verhoeven en Kruiter het instrumentaliseren. ‘De overheid heeft vaak zelf niet genoeg grip om te doen wat ze heeft beloofd, daarom gaat ze anderen proberen de kant op te duwen die zij wil.’ De laatste jaren is er bijvoorbeeld steeds meer beleid gemaakt op het gebied van burgerinitiatieven, weet Verhoeven. ‘Je gaat de energie en het enthousiasme van mensen die iets voor hun buurt willen doen inkaderen en een kant opduwen die ze misschien wel helemaal niet op willen. Nu is het in Amsterdam zelfs de realiteit dat als je initiatief niet binnen gemeenteregels valt, je helemaal geen geld of geen ondersteuning meer krijgt. Als je er goed over nadenkt heeft dat natuurlijk niets meer met de participatiesamenleving te maken.’

Lees een uitgebreider verhaal met oorzaken van de Reflexoverheid en een antwoord op de vraag wie ons kan redden in Folia 4, die volgende week woensdag uitkomt.

Het boek Reflexoverheid wordt vanavond om 20.00 uur gepresenteerd in Spui25. Daarbij zijn naast Verhoeven onder meer emeritus-hoogleraar sociologie Kees Schuyt, hoogleraar journalistiek Marc Chavannes, voormalig minister Bram Peper en raadslid Femke Roosma aanwezig. Je kunt je hier nog gratis aanmelden voor de bijeenkomst.