Medici wisten weliswaar al dat je het kon zien bij patiënten die al jaren schizofrenie hebben, maar nu zag Koenders het ook terug bij jonge patiënten van een jaar of twintig, bij wie de ziekte zich nog maar net aan het ontwikkelen was.

In een deelstudie van haar promotieonderzoek zag Koenders al eerder dat cannabisgebruik een onverwacht effect heeft op de putamen. Dat is het hersendeel dat betrokken is bij het vormen van dwangmatige gewoontes.

Foto: Mats van Soolingen

Laura Koenders

Putamen
Koenders vergeleek de hersenen van schizofreniepatiënten die cannabis gebruiken met die van schizofreniepatiënten die geen cannabis gebruiken. ‘We dachten dat de putamen van gebruikers kleiner zou worden, maar die bleek juist groter te worden.’ Dit zou ermee te maken kunnen hebben dat de verslaving dat hersendeel activeert, denkt Koenders. ‘Het is onderdeel van de hersendelen die wij “het verslavingsnetwerk” noemen.’

Maar volgens Koenders is het waarschijnlijker dat de patiënten die geen cannabis gebruiken er al ernstiger aan toe waren – dus een sterkere vorm van schizofrenie hadden. ‘Ze zijn namelijk ziek geworden zonder de trigger van cannabisgebruik. De kleinere putamen in deze groep is hier een weergave van.’

Volgens het AMC, waar Koenders haar onderzoek uitvoerde, laten de bevindingen van Koenders zien dat genetisch minder kwetsbare individuen niet schizofreen waren geworden als ze geen cannabis hadden gebruikt. ‘Dit onderstreept het belang van het verminderen van kwetsbare adolescenten,’ aldus het AMC.

Broccoli

Aan het einde van de testdagen gaf Laura Koenders de schizofrene patiënten die meewerkten aan haar onderzoek steeds een plaatje van de hersenen mee. Ze vindt de hersenen mooi, noemt ze ‘een perfect broccoliboompje’. Voor sommige schizofreniepatiënten was het een opluchting om te zien dat hun hersenen zo mooi in elkaar zaten. Ze kwamen bij Koenders binnen met een zekere achterdocht, hadden waanbeelden.

‘Een veelvoorkomend waanbeeld bij schizofrene patiënten is dat ze denken dat er camera’s in hun hoofd zitten. Voor hen kan het ook wel weer een opluchting zijn om de hersenscan te zien waaruit blijkt dat die camera’s er niet zitten.’

Laura Koenders promoveert morgen om 13 uur op haar onderzoek ‘Structural brain alterations and cannabis use in the healthy population and patients with schizophrenia’ in de Aula van de UvA.