Kleine invloed

Wat dit met de kiezer deed? In zijn onderzoek bevond Stolwijk dat dit bandwagon-effect helemaal niet zo groot is. ‘Wij ondervroegen ongeveer duizend stemgerechtigden over hun meningen over de politieke partijen voor en na het zien van de peilingen en bijbehorende positieve en negatieve berichtgeving. Bij de kiezers die wij hebben ondervraagd bleek dit echter maar een klein effect te hebben, een verandering van zo’n vijf procent in de kans op een bepaalde partij te stemmen.’

Daarnaast vindt Stolwijk dat we de bandwagon niet moeten verwarren met ‘strategisch stemmen’, wat bij de parlementsverkiezingen van 2012 voor een race tussen de PvdA en de VVD zorgde. ‘Strategisch stemmen is eigenlijk heel iets anders dan het bandwagon-effect. Het heeft eigenlijk niet niet zo veel te doen met achter de massa aanlopen voor het spektakel en bij de winnaarsgroep willen horen. Strategisch stemmen is: “Ik zou wel op de Piratenpartij kunnen stemmen maar daarmee is mijn invloed beperkt. Dus stem ik op de VVD, want ik wil niet dat de PVV de grootste wordt.” Dat is een hele bewuste, cognitieve beslissing, een keuze waarin de opiniepeiling cruciale informatie levert.  Daarom denk ik dat peilingen als concept goed zijn voor de democratie.’

Een andere reden die Stolwijk positief stemt over de peilingen is dat hij in zijn onderzoek heeft gemerkt dat peilingen politieke interesse aanwakkeren, voornamelijk bij jongeren. Voor veel mensen is er een drempel om te gaan stemmen omdat ze het gevoel hebben er niet genoeg vanaf te weten. ‘Bij ons onderzoek naar de Europese verkiezingen in Nederland in 2014 interviewden we mensen op vier verschillende momenten. Mensen die we in het begin spraken wisten er echt heel weinig van; we merkten dat het niet leefde. Later zagen we dat ondervraagden die peilingen hadden gezien meer interesse in de campagne hadden en vaker waren gaan stemmen.’

Sjoerd Stolwijk promoveert morgen om 12.00 uur in de Agnietenkapel op zijn proefschrift Who is Driving Whom: The Media, Voters and the Bandwagon.