Ignore all rules
De blanke-mannencultuur onder de Wikipedians heeft alles te maken met de ontstaansgeschiedenis van de encyclopedie, meent Niederer. ‘Die heeft zich vanaf dag één ontwikkeld vanuit een groep door technologie gefascineerde nerds. Wikipedia is geeky begonnen en is het deels nog steeds.’ Vanuit die cultuur heeft zich in zekere zin een gesloten gemeenschap van Wikipedianen gevormd die het niet makkelijk maakt om ‘erbij’ te horen. ‘Het is een select gezelschap,’ zegt Niederer. Dat zou wel eens precies de reden kunnen zijn waarom de encyclopedie van en voor allen in de praktijk wel voor allen is, maar niet ván allen.
De afgelopen jaren hebben er eindeloze wikiwars plaats gevonden over de drie basisprincipes van Wikipedia: de juistheid, de controleerbaarheid en de neutraliteit van artikelen. Wie daar een loopje mee neemt, loopt het risico zichzelf buiten de Wikipedia-gemeenschap te plaatsen. ‘Het is best moeilijk om iets te laten beklijven op Wikipedia. Wie als nieuwkomer vol goede moed een artikel aanmaakt dat niet aan de regels voldoet, loopt de kans dat het een kwartier later alweer is verwijderd. Dat kan heel demotiverend zijn,’ aldus Niederer.
‘De gemeenschap kan keihard zijn,’ zegt Van Roon. Bekend is het Wikipedia-akkefietje rond de voormalige rector magnificus van de Universiteit Leiden, Paul van der Heijden, wiens secretaresse in zijn pagina had zitten knoeien om een controverse over zijn salaris te verdoezelen. Wikipedia zette het keihard terug. Op de Wikipedia-pagina van oud-collegevoorzitter Louise Gunning stond voor de Maagdenhuisbezetting vermeld waar zij woonde, maar dat bleek riskante informatie en werd weggehaald. Niederer: ‘De drie basdisprincipes van Wikipedia zijn heel belangrijk, maar er bestaat nog een vierde principe, namelijk: ignore all rules. Gezond verstand moet namelijk altijd prevaleren.’
Wikipedia-geletterdheid
Waar het vijftien jaar geleden ronduit werd afgeraden of zelfs verboden, is het intussen heel gewoon geworden om Wikipedia te gebruiken voor educatieve of zelfs wetenschappelijke doeleinden. ‘Ik heb natuurlijk liever dat studenten meeschrijven met, dan overschrijven van Wikipedia,’ zegt Niederer. Niettemin juicht ze het gebruik toe. ‘Als beginpunt, van waaruit je verder zoekt naar informatie. Maar wat ik vooral belangrijk vind, is dat studenten leren wat Wikipedia voor een platform is, hoe het werkt, dat je daar achter de schermen kunt kijken naar discussies over een eerdere versies van een artikel. Maar ook dat er niet alleen mensen meewerken, maar dat ook softwarerobots een bijdrage leveren. Ik noem dat Wikipedia-geletterdheid.’ Het gaat steeds om de bronnen op basis waarvan een artikel tot stand is gekomen. ‘Maar als je dat goed doet, kun je veel academische vaardigheden opdoen met het meeschrijven,’ voegt Van Roon eraan toe. ‘Je leert gestructureerd schrijven, analyseren, omgaan met bronnenmateriaal en omgaan met kritiek. Precies de universiteit dus.’
Inmiddels heeft Van Roon laten weten dat er een wikiwar is uitgebroken op de Duitstalige Wikipedia. ‘Ik heb daar het artikel ‘Paramentenateliers’ aangemaakt, maar dat wordt door de Duitstalige wikipedians als een zeer dubieus artikel beschouwd. Ze vinden het ‘nicht relevant’. Ik ben benieuwd of de gemeenschap zichzelf weet te corrigeren en kijk op een afstandje toe’
