‘Ik hoor iedere keer “Dit was de bizarste campagne ooit”’
Na wekenlange campagnes en politiek mediageweld zijn morgen eindelijk de verkiezingen. Bij Room for Discussion (RfD) werd vandaag met voormalig D66-Kamerlid Boris van der Ham en ex-RfD-presentator Sywert van Lienden teruggeblikt op de campagne. ‘Let op Klaver en Buma. Die gaan een bepalende rol spelen.’
Boris van der Ham vond de campagne een bijzondere en toch ook niet, zei hij. ‘Er is al sinds 1994 geen normale campagne meer geweest. Grote partijen zijn er soms wel en soms niet. Partijen die nog nooit de grootste zijn geweest kunnen zomaar de grootste worden. Dat is eigenlijk al meer dan twintig jaar aan de gang. Sinds ik in 2002 de Kamer in kwam hoor ik elke keer “Dit was de bizarste campagne ooit.” Ik kijk er niet meer zo van op.’ Sywert van Lienden vond het dit jaar wat tegenvallen. ‘Hoewel het spannend is wie er wint, met de schaduw die Wilders vooruitwerpt, zijn het eigenlijk hele saaie verkiezingen.’
Een veelgehoord verwijt is dat er in deze campagne meer dan ooit aandacht is voor de Wilders-stemmer, die toch niet meer dan 20 procent van het electoraat uit maakt. ‘Komt de boze burger teveel aan het woord,’ vroegen de presentatoren. Van der Ham: ‘Iedereen is een beetje boos tegenwoordig. We maken zulke karikaturen van elkaar.’ Van Lienden gaf aan die boosheid niet altijd onterecht te vinden. Hij wees net als Van der Ham op de toegenomen onzekerheid bij de middenklasse en het idee dat veel Nederlanders zich niet meer herkennen in politici. Van Lienden: ‘We krijgen het meest randstedelijke kabinet ooit. Er zijn 169 Amsterdammers verkiesbaar.’
Kinderachtige dingen
Van Lienden zag de media wel op meer vlakken worstelen met de verkiezingen: ‘Volgens mij hebben we de dood van het klassieke verkiezingsdebat meegemaakt. Dat eindeloze gelul over gamechangers. Is het niet de ambachtelijke taak van de journalistiek om een inhoudelijk gesprek te faciliteren?’ Van der Ham vulde aan: ‘Als je ziet wat voor kinderachtige dingen die lijsttrekkers bij de NOS en RTL moeten doen.’
Maar hoe moet het nu verder na morgen? Van Lienden, die eerder al opmerkte dat we op waarschijnlijk op een midden-rechts kabinet afstevenen: ‘Er valt nog weinig te zeggen. Zoals de peilingen er nu uit zien, zijn er zestien verschillende coalities mogelijk en daar zitten bijna altijd de VVD en D66 in. Let op Klaver en Buma, die gaan een bepalende rol spelen.’
