Gevoel van solidariteit overheerst bij herdenking Maagdenhuisbezetting
Het is deze week precies 5 jaar geleden dat het Maagdenhuis werd bezet door studenten en docenten. Daarom vond er een herdenking plaats in de Oudemanhuispoort. ‘Dat we nu vrijer kunnen praten over zulke zaken die ons angstig maken, is te danken aan de Maagdenhuisbezetting.’
Op 25 februari 2015 werd om 19.00 uur het Maagdenhuis bezet door honderden boze studenten. Zo’n zes weken lang bivakkeerden tientallen studenten in het bestuurlijk centrum van de universiteit, uit onvrede met het gebrek aan democratie op de UvA.
De protesten leidden uiteindelijk tot het vertrek van collegevoorzitter Louise Gunning. Op 11 april 2015 werd de bezetting door de ME beëindigd. Hoe kijkt Geertje Hulzebos, een van de initiatiefnemers van de herdenking en student onderwijskunde, terug op deze roerige weken? Is er iets veranderd sindsdien? Voelt ze zich serieuzer genomen?
Nee, zegt ze na enig nadenken. ‘Het bestuur zégt wel dat er meer inspraak is gekomen, maar het is de vraag wat er nu feitelijk mee is gedaan. Wordt de medezeggenschap nu echt gezien als serieuze gesprekspartner met wie je in gesprek kan gaan, of is het nog steeds een orgaan dat nog even snel geraadpleegd moet worden? Ik denk dat het veel zou helpen als de rechten van de medezeggenschap zouden worden uitgebreid.’
Het is ook de reden waarom studentenpartijen de Decentralen en Humanities Rally zichzelf ophieven, zegt Hulzebos. ‘Het haalt niks uit, zeiden ze, we hebben heel weinig in te brengen.’
Mede daarom is een herdenking zo waardevol, stelt Hulzebos. ‘Het geheugen van studenten is kort. We willen dat studenten blijven nadenken over de rol van de universiteit: wat heeft de UvA hen te bieden? Maar ook: wat draag je zelf bij aan de academische gemeenschap? Je bent onderdeel, je kunt niet alleen consumeren.’
Goed gesprek
De herdenking vindt plaats in de Oudemanhuispoort, zeer tegen de zin in van de studenten die graag wilden dat de herdenking plaats zou vinden op dezelfde plek waar het allemaal begon: het Maagdenhuis. In een collegezaal zitten ruim tachtig geïnteresseerden, studenten en docenten, te luisteren naar de voordrachten. Opvallend veel docenten van de actiegroep WOinActie zijn aanwezig, inclusief voorman Rens Bod. De vraag is hoe betrokkenen terugkijken op deze weken van 2015. Het woord solidariteit valt vaak bij de voordrachten, en nog vaker wordt er luid goedkeurend geapplaudisseerd en op de tafels geslagen.
‘Mensen zeiden vaak, waarom voeren jullie eerst geen goed gesprek voor jullie op demonstraties overgaan?’ zegt toenmalig student Harriët Bergman, die betrokken was bij de bezetting. ‘Het punt was dat die gesprekken al gevoerd waren. Ik persoonlijk werd dus op een gegeven moment wel een beetje moe van het proberen het gesprek aan te gaan.’ Ze kijkt met warme gevoelens terug op de bezetting. ‘Er waren workshops, er waren lezingen. Het liet me zien hoe een universiteit kon zijn.’
(Lees verder onder de afbeelding)
Maar er zijn niet alleen studenten die zich aansloten bij het protest. Ook docenten steunden de bezetting. Zoals Brian Droop, docent wiskunde en statistiek. ‘Collega’s vielen om. En ineens werd die discussie die je normaal met je collega’s onderling weleens voerde, veel breder gevoerd. Die beweging was heel levendig, er werd veel gediscussieerd, over bijvoorbeeld het Bologna-akkoord. Daarom heb ik me ook aangesloten bij WOinActie.’
Hiërarchie
Daar sluit zijn collega Paola Gori-Giorgi die als toehoorder in de zaal zit en hoogleraar chemie is bij de VU, zich bij aan. ‘Ik werk weliswaar bij de VU, maar daar zijn dezelfde problemen. Ik heb in Frankrijk, de VS en Italië gewerkt, maar nergens is zo’n hiërarchie als hier aan de Nederlandse universiteit. Het college van bestuur wordt hier bijvoorbeeld niet gekozen, dat is toch geen democratie? De structuur en de cultuur bij de universiteit móet veranderen.’
‘We waren al langer ongelukkig,’ zegt Natalie Scholz, universitair docent aan de UvA in haar voordracht. ‘We hadden een taal die niet goed meer bij ons paste, een die ging over studentenaantallen. Dat we nu vrijer kunnen praten over zulke zaken die ons angstig maken, is te danken aan de Maagdenhuisbezetting. De angst verdween, en er kwam solidariteit voor terug.’
Buitenstaander
Alfie Martis, lid van het Diversity Forum, werd pas actief na de bezetting. Tijdens haar speech raakt ze ontroerd, de zaal is muisstil. ‘Voor ons was de beweging niet alleen leuk: voor ons is dit het leven, om het belang van diversiteit te laten inzien. Ik ben al een activist sinds ik ben geboren, en nu ben ik 29. Ons wordt vaak gezegd dat we het te politiek maken, dat het niet meer gezellig is. Maar het is een overlevingsmodus; we voelen ons vaak buitenstaander in de academische wereld, en voor ons is deze beweging heel belangrijk. Ik voel me vaak alleen als zwarte vrouw als medewerker van de universiteit, maar dan denk ik aan de Maagdenhuisbezetting en hoe dapper iedereen was, en dan voel ik steun.’
Begrafenis
Na nog enkele voordrachten is het al zes uur en is er geen tijd meer voor discussie: de zaal gaat sluiten. Door de stromende regen loopt een groepje van zo’n veertig mensen richting het Maagdenhuis, met bezetter van het eerste uur Jaap Oosterwijk voorop met een grote rode doos. Daarin worden straks de vilten rode vierkantjes, het symbool van de bezetting, gegooid. De natte straten geven een droef beeld. ‘Het lijkt wel een begrafenis,’ merkt iemand uit de stoet op.
Bij het Maagdenhuis aangekomen worden er nog enkele gedichten voorgedragen en als vanouds afgesloten met de oude leus ‘bezet / blokkeer / dit beleid pik ik niet meer’, maar de gietende regen nodigt niet uit lang te scanderen.
Wat Oosterwijk van de herdenking vond en of hij tevreden is? Hij knikt. ‘Ja, ik heb zeker een goed gevoel aan deze herdenking over gehouden. De regen zorgt ook wel voor een bepaalde sfeer, met de glans over de straten. Zoals het ook met de UvA is eigenlijk: er is nog steeds niet veel gebeurd, maar er gloort een beetje hoop, een beetje glans, ook na vandaag.’
