Ramadan in crisistijd: ‘Het zal niet van de keuken tot de woonkamer vol staan met gedekte tafels’

Privé archief Halil

Halil Kaynak (24)

Student economie & bedrijfskunde

Wat ga je vanavond doen?
‘Vanavond ga ik samen met mijn vrouw het avondgebed doen. Ik bid dan voor een aantal standaarddingen in deze tijd, zoals dat de coronatijden snel voorbij mogen zijn, voor de families die verlies meemaken en misschien een beetje cliché maar wel waar, voor een betere wereld. En verder proberen mijn vrouw en ik het natuurlijk een beetje leuk te maken door een beetje fancy te eten, met af en toe in plaats van twee, drie gangen met een lekker toetje.’

Wat verandert er voor jou dit jaar?
‘Ik ben pas getrouwd en woon dus niet meer bij mijn familie. En vanwege corona zullen mijn vrouw en ik dit jaar samen, zonder familie en kennissen, de ramadan meemaken. Er is meer tijd voor bezinning omdat we de sociale contacten missen. Maar hoe de ramadan is, ligt aan hoe je de maand invult. Je kunt vasten en je ’s avond helemaal naar de filistijnen eten, maar dan ga je een beetje voorbij aan het concept van ramadan. Voor mij is het doel van deze maand op een hechtere band op te bouwen met je Schepper. Mijn vrouw en ik willen deze maand daarom ook het speciale Taraweeh-gebed bidden en de Koran in 30 dagen lezen.’

Waar kijk je naar uit?
‘Ik kan me echt verheugen op dat hogere niveau van spiritualiteit. Voor mij is de ramadan een maand van een nieuw begin, daarna ben ik opgeladen voor de rest van het jaar. Andere jaren was dat ook al belangrijk voor me, maar dit jaar kan het nog wel eens een heel andere ervaring worden omdat we zoveel thuis zijn. En het is heel speciaal om dit nu samen mee te maken. Maar ook voor niet moslims is dit een tijd, door alle coronamaatregelen, om je te bezinnen. Bij iedereen komen nu denk ik spirituele gedachtes op die ze eerder niet hadden.’

Kiymet Irem Katik (24)

Student bij de bachelor rechtsgeleerdheid

Wat ga je vanavond doen?
‘Ik ga vanavond eten met ons gezin. Normaal gesproken ben ik tijdens de ramadan de hele tijd heen en weer aan het rennen tussen werk en studie in Amsterdam. Voor het breken van het vasten ben ik bij mijn ouders in Deventer. Maar omdat ik niet op de universiteit hoef te zijn is het dit jaar een stuk rustiger voor mij. Ik kan nu gewoon alle dagen bij mijn ouders zijn.’

Wat verandert er voor jou dit jaar?
‘Het is een zwaardere beproeving dan anders omdat ik tot veel traditionele middelen om mij te helpen bij het geloof geen toegang heb. Geloof is namelijk iets waarbij je nooit bent uitgeleerd. Ik volg veel lessen over de profeet en de geschiedenis van de islam. Daarnaast heb ik lessen om naast Arabisch te lezen ook Arabisch te spreken. Maar die lessen zijn er nu niet meer.

Daarbij is het gemeenschapsgevoel dat zo sterk is tijdens de ramadan nu anders, net als het samenzijn. Maar we doen nog steeds met één miljard moslims op de wereld met z’n allen een maand lang hetzelfde. Ik denk dat we hier ook iets moois uit kunnen halen. Mensen komen met heel creatieve oplossingen om op een andere manier samen te zijn. Studentenorganisatie Musa organiseert Zoom-gesprekken om te praten over waar je tegenaan loopt tijdens de ramadan en mijn moeder heeft met tantes en vriendinnen afgesproken om gerechten uit te wisselen, zodat we toch nog een beetje elkaars aanwezigheid aan tafel hebben.’

Waar kijk je naar uit?
‘Ik kijk heel erg uit naar in een kleine kring met ons gezin eten en bidden. Ook al is het wel heel jammer dat mijn moeder nu niet elke avond een ander gezin kan uitnodigen, en zal het niet van de keuken tot de woonkamer vol staan met gedekte tafels. Nu zijn we elke avond alleen met ons gezin, met z’n vijven. Maar is ook wel een heel bijzondere ramadan omdat ik onafgebroken met mijn ouders samen ben.’

Faisal el Hassan (25)

Student bij de master Midden-Oostenstudies

Wat ga je vanavond doen?
‘Ik ga thuis met mijn familie en de buren eten na zonsondergang. Andere jaren werden er speciale gelegenheden georganiseerd in de moskee die dan helemaal vol zit. Vorig jaar hadden we een diner met alle buurtbewoners georganiseerd. Moslim of niet, dat maakte niet uit. Er kwamen heel veel mensen op af. Er was een college over wat ramadan is, een quiz, en een gelegenheid om vragen te stellen en daarna lekker eten met z’n allen.

Maar nu is de moskee dicht, dus dit jaar zullen we het heel anders aan moeten pakken. We gaan bijvoorbeeld met de jongerencommissie van de moskee de imam interviewen over wat hij gaat doen met de ramadan, en wat zijn advies is aan de mensen. Dat komt dan op de social media van de moskee te staan. Ik hoop dat de imam nog wat goede tips heeft voor ramadan in tijden van corona.’

Wat verandert er voor jou dit jaar?
‘Vorig jaar waren de dagen heel lang. De tijd ging toen wel sneller omdat ik ook nog werkte. Ik werkte op Schiphol, dus die afleiding heb ik dit jaar niet. In isolatie kost het leven wel een stuk minder inspanning, wat het vasten weer makkelijker maakt.

Ik wil me dit jaar vooral meer focussen op de individuele kant van de ramadan, meer de spirituele kant ervan in plaats van de sociale kant. Veel jongeren die ik heb gesproken denken er ook zo over. Het geeft de ramadan een extra laag. Normaal staan we veel stil bij altijd eten en drinken hebben. Waar we eerder nooit bij stil stonden is de vanzelfsprekendheid van ons sociale leven dat nu is weggevallen. De ramadan is een goede gelegenheid om daar dankbaarder voor te zijn.’

Waar kijk je naar uit?
‘Wat ik het mooiste vind aan ramadan is dat we elke tien dagen een bepaald thema behandelen, zoals vergeving, genade of dankbaarheid. En dat blijft ook dit jaar. Die verdieping in die thema’s vind ik heel mooi. Tijdens het gebed besteed ik daar dan ook echt meer aandacht aan. Dat zal door de coronacrisis niet veranderen.’