Is blended learning de toekomst van het hoger onderwijs?
Opgenomen colleges, kennisclips, online annotatie en zelfstudiemodules zijn sinds de coronapandemie niet meer weg te denken uit het onderwijs. Wat eerst spannend en nieuw was, is tijdens de meerdere lockdowns de standaard onderwijsmethode geworden. In een tweeluik inventariseert Folia de haken en ogen aan deze vorm van onderwijs. Vandaag een gesprek met docent-onderzoekers Coyan Tromp en Erwin van Vliet.
‘Het collegebezoek is abominabel laag,’ vertelt Coyan Tromp, curriculumontwikkelaar, docent en onderzoeker. ‘Om het aantal studenten dat naar de campus gaat te verhogen zijn we gaan kijken naar de leermethode flipped classroom. Dat zou een geweldig didactisch leerplan zijn, waar docenten tijdens de les meer tijd hebben voor interactie, omdat studenten zich voor de les voorbereiden met digitale hulpmiddelen, zoals kennisclips.’
Uit de onderwijskundige literatuur blijkt ook dat studenten door interactie met elkaar beter leren, vertelt Tromp. Maar wat bleek, uit haar experimenten met flipped classroom? Studenten vonden het ontzettend eng om in een grote zaal te spreken. ‘Ze waren bang om dom over te komen. En als ik ze dan klassikaal een vraag stelde waarop ze zich niet hadden voorbereid doken ze weg. Flipping the classroom in grote hoorcolleges werkte duidelijk niet – de studenten bleven weg, en in de cursusevaluaties gaven ze aan dat ze er niet meer van leerden. Ze zeiden zelfs tegen elkaar: “Ga niet naar het college van Tromp, ze gaat je dingen klassikaal vragen!”.’
Flipping the classroom is eng
Flipped classroom is een onderdeel van de parapluterm blended learning. Blended learning is een mix van digitaal onderwijs met fysiek onderwijs, waar interactie in de fysieke ruimte centraal staat. De bedoeling is niet om het aantal contacturen op de campus te verminderen, maar juist om die uren anders in te vullen waardoor studenten meer betrokken worden bij de stof. In het beleidsplan Visie Blended Onderwijs geeft de UvA aan dat zij noodgedwongen door de pandemie heeft moeten inzetten op online onderwijsvormen. ‘In die periode is duidelijk geworden dat het overhaast (nagenoeg) volledig overgaan op onlineonderwijs duidelijke beperkingen kent. Die periode heeft ons echter ook doen inzien dat goed voorbereide inzet van digitalisering, waarbij een goede blend van on-campus en online onderwijs wordt ingericht, van meerwaarde kan zijn’.
De coronapandemie heeft schade aangericht. Jonge mensen hebben twee jaar bijna stil gestaan in hun sociale ontwikkeling, aldus Tromp. ‘Ik zie dat studenten angstiger zijn in sociaal contact. En dan snap ik ook goed dat ze die interactie in een grote zaal eng vinden. Wij zeggen als docenten wel dat ze zich veilig kunnen voelen, maar dat vertrouwen is er gewoon niet. Voor een deel is dit altijd al zo geweest – ik was als student ook nerveus om klassikaal te praten – maar we zien wel dat na corona de barrière groter is geworden om het contact aan te gaan.’
Lyrisch
In werkgroepen werkt blended learning wél, ziet Tromp. ‘Daar voelen studenten zich veilig om met elkaar en de docent in gesprek te gaan. Het is wel nog steeds moeilijk ze te dwingen om het “huiswerk” van tevoren te maken, maar studenten zijn lyrisch over het contact en de interactie in werkgroepen. Dus wij hebben er nu voor gekozen de werkgroepen de ruggengraat van de cursus te maken. En voor studenten die dat willen zijn er voorbereidende klassikale bijeenkomsten waar we samen de stof verkennen en de huiswerkopdracht voorbereiden.’
Dat werkgroepen goed werken voor blended learning en flipping the classroom wordt beaamd door onderzoeker Erwin van Vliet. Studenten konden in zijn vak zelfgemaakte ‘tentamenvragen’ insturen voor elk werkcollege. Daar werd het werkcollege dan op gebaseerd. ‘Ik gaf studenten dan een moment om samen vragen te bespreken en erover na te denken, voordat we plenair het antwoord bespraken.’ Bij blended learning moet het niet gaan om een strijd tussen online en face to face volgens Van Vliet. ‘Sinds covid wordt de discussie vaak daarop gericht, omdat de ontwikkelingen van blended learning enorm versneld zijn tijdens de lockdown periodes. Er moet een goede mix zijn tussen conventionele methoden die werken en nieuwere technieken.’
Blended learning komt het beste tot zijn recht als de student een deel van de regie in handen heeft vindt Van Vliet. ‘Als studenten voorbereid naar het werkcollege komen en naar de les komen om het met anderen te bespreken, profiteren zij daarvan. Als je al goed voorbereid bent vóór een college hoef je waarschijnlijk minder te blokken net voor het tentamen. Ik vertel studenten ook voordat de werkcolleges beginnen dat er geen werkcollege is als niemand van tevoren vragen instuurt. Van mij hoeven ze geen vragen voorbereiden of verplicht meedoen in de les, voor sommige studenten lukt dat niet of ze hebben dat niet nodig. Geen man overboord. De vraag is dan hoe je studenten die het niet doen maar misschien wel nodig hebben, laat inzien dat ze er wel degelijk iets aan hebben.’
Huppelen
‘We dachten dat iedereen na corona terug zou huppelen naar de campus,’ zegt Tromp. ‘Het tegendeel is waar. Met blended learning proberen we er alles aan te doen om studenten toch te laten komen, om het onderwijs beter en leuker te maken. Maar op een gegeven moment kan je geen les meer geven als studenten niet of te laat en onvoorbereid komen. Het is heel lastig.’
De lege zalen waren voor Van Vliet jammer genoeg ook een bekend fenomeen. ‘Aan het begin van vorig collegejaar zagen we inderdaad dat er weinig studenten naar de hoorcolleges kwamen. Dat is gelukkig nu bijgetrokken en we zien weer volle zalen, blije docenten en actieve studenten op de campus.’ Van Vliet heeft wel een paar mogelijke redenen om de afwezigheid van toen te verklaren: ‘Studenten gaven misschien prioriteit aan andere activiteiten die na de lockdown weer mochten, zoals sporten of uitgaan. Verder kwamen veel studenten van buiten Amsterdam en zij hadden nog geen kamer.’
Via IguideME krijg je gepersonaliseerde feedback van je peers, studenten die hetzelfde doelcijfer voor het vak hebben ingevuld als jij. Je vult tijdens het vak vragen in over hoeveel je bijvoorbeeld voorbereid hebt, en dat kun je dan vergelijken met de andere (anonieme) data van je peers.
Feedback
In een van de derdejaars keuzevakken die Van Vliet geeft bij psychobiologie, waar hij ook opleidingsdirecteur is, heeft hij onderzoek gedaan naar een learning analytics dashboard om zelfgestuurd leren te bevorderen. ‘Het platform I guide My Education (IguideME) is bedoeld om studenten tussentijds feedback te kunnen geven op hun leerproces. Het vak was deel van een experiment en studenten werden opgedeeld in twee groepen. Eén groep met toegang tot IguideME en een controlegroep zonder. Uit onze data blijkt dat studenten met IguideME hoger scoorden op samen leren en zelfgestuurd leren. Dat zie je ook terug tijdens het vak, omdat studenten met het platform beter scoorden op complexere tentamenvragen. Ten slotte vonden we dat studenten consistent de voorbereiding doen wanneer je een cijfer eraan koppelt, ook al gaat het om maar 0,5% van het eindcijfer. Wij raden docenten dan ook aan om voorbereidingen een klein beetje mee te laten tellen voor het eindcijfer.’
Dit artikel is een eerste deel van een tweeluik over blended learning. Het volgende artikel gaat over ervaringen van studenten en docenten in de praktijk.
