Twaalf zetels voor twaalf kandidaten: zijn verkiezingen dan nog nodig?
Deze week zijn de studentenraadsverkiezingen 2023 begonnen. De kans dat er zetels onbezet zullen blijven binnen sommige faculteiten, is plausibel. Maar hoe erg is dat eigenlijk?
Meer zetels dan kandidaten op de lijst. Het is al jaren een reëel probleem bij de studentenraadsverkiezingen van de UvA, met name op facultair niveau. Maar wat nou als er precies genoeg kandidaten zijn om alle beschikbare zetels te bekleden? Is het dan niet beter om alle kandidaten direct een plek in de raad te geven, zonder dat verkiezingen mogelijk roet in het eten kunnen gooien?
Over die vraag moest het Centraal Stembureau zich onlangs buigen, op instigatie van drie partijen (LIEF, The Fouding Students en STEM). Samen met de Activistenpartij hebben zij precies genoeg kandidaten afgevaardigd binnen de faculteit Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica, om alle beschikbare zetels te vullen. Twaalf, namelijk.
De drie partijen wilden om die reden de verkiezingen binnen hun district afblazen. Immers: wanneer een partij meer zetels wint dan deze kandidaten op de lijst heeft, blijven deze zetels onbezet – óók als andere partijen nog wél gegadigden (die niet genoeg stemmen kregen voor een zetel) op hun lijst hebben staan. Het collectief wilde te allen tijde voorkomen dat zetels onbezet bleven. De Activistenpartij distantieerde zich echter van het plan, omdat zij vinden dat het democratische proces centraal hoort te staan. Dat zetels dan mogelijk onbezet zullen blijven, weegt volgens hen minder zwaar.
Portefeuilleverdeling
Als er sprake zou zijn geweest van unanimiteit, ‘zou aan het verzoek tegemoet gekomen kunnen zijn’, stelt het Centraal Stembureau in zijn officiële besluit. Dat gebeurde immers vorig jaar ook toen Partij MFAS Bachelor en De Vrije Student gezamenlijk precies genoeg studenten kandideerden voor de facultaire raad bij Geneeskunde. Opvallend is echter dat het Kiesreglement, waarin de regels staan rondom de verkiezingen voor de CSR en de FSR, sinds 2014 niet meer voorziet in zo’n regeling.
Want waar vóór dat jaar nog op grond van artikel 31 van het Kiesreglement de mogelijkheid bestond om zetels bij precies genoeg kandidaten over de partijen te verdelen zonder voorafgaande verkiezingen, is dat nadien op verzoek van de toenmalige Centrale Studentenraad (CSR) uit de regelgeving geschrapt.
Volgens het CSR zou het aantal stemmen dat elke kandidaat behaalde bij de verkiezingen, helpen bij de daaropvolgende portefeuilleverdeling. Kandidaten met veel stemmen konden dan gemakkelijker een (zwaardere) portefeuille naar keuze claimen.
LEEF en Partij MFAS
Tot 2020 leverde dat nog geen problemen op, vertelt Jacqueline Groot Antink, secretaris bij het Centraal Stembureau. ‘Maar dat veranderde voor het eerst in 2021, toen bij de bachelor Geneeskunde slechts twee partijen, LEEF en Partij MFAS, met ieder respectievelijk twee en vijf kandidaten om zeven zetels streden.’ Zij hadden het Centraal Stembureau niet gevraagd om de zetels vooraf toe te wijzen en verkiezingen achterwege te laten.
‘Doordat Partij MFAS op basis van de verkiezingsuitslag zes zetels kreeg toegewezen, terwijl de partij slechts vijf kandidaten had, bleef er één zetel onbezet,’ zegt Groot Antink. Het resultaat? Met de regels van vóór 2014 zou Stan de Ronde (toenmalig nummer twee op de lijst van LEEF) direct in de facultaire raad terecht zijn gekomen, maar vanwege de reglementswijziging (2014) liep hij die zetel in 2021 mis. ‘Het risico van onbezette zetels wordt groter, naarmate de spoeling aan kandidaten dunner wordt,’ aldus Groot Antink.
Soms is er geen ontkomen aan: zetels zullen sowieso onbezet blijven als er te weinig kandidaten op de lijst staan. Dit jaar is dat het geval bij de faculteit Geesteswetenschappen, waar de Activistenpartij te weinig kandidaten (9) heeft aangedragen, voor de twaalf beschikbare zetels. Er zijn geen andere partijen die bij Geesteswetenschappen meedoen aan de verkiezingen. Drie zetels zullen dus onbezet blijven.
UvA-studenten kunnen van 8 t/m 12 mei stemmen op zowel de Centrale Studentenraad als de facultaire studentenraad van hun eigen studie. Kijk hieronder de explainer hoe de medezeggenschap precies werkt.
