.jpg)
Studenten zetten Oekraïens getuigennetwerk op voor oorlogsmisdaden
Drie UvA-studenten zetten afgelopen juni het Ukrainian Legal Network op. Ze helpen Oekraïense vluchtelingen inmiddels wegwijs worden in het Nederlandse rechtssysteem. Maar bovenal hopen ze getuigenverklaringen over oorlogsmisdaden te kunnen verzamelen. Misdaden tegen de mensheid die plaatsvonden in de Oekraïne-oorlog en in andere conflicten. ‘Er leven miljoenen oorlogsmisdadigers in Europa.’
.jpg)
Ooggetuigenverslagen wil de Oekraïense Erika Skyba. Over de vernietigingen, de moorden, de verkrachtingen, die Russen haar volk aandeden. Frederiek de Vlaming, directeur van de Nuhanovic Foundation, vroeg een half jaar geleden vroeg welke rechtenstudent wilde helpen met het opzetten van een juridisch netwerk voor Oekraïners. Skyba twijfelde niet. ‘Ik was sowieso de enige Oekraïner in mijn master internationaal recht.’ Met twee andere UvA-studenten zette ze het Ukrainian Legal Network op, dat Oekraïense vluchtelingen in contact brengt met het Nederlandse rechtssysteem.
Raghav Sarma, mede-oprichter van het Ukrainian Legal Network, legt uit hoe het project zich ontwikkeld heeft. ‘In 2011 werd het Syrian Legal Network opgezet door het fonds van de Nuhanovic Foundation. Vervolgens werd ik betrokken bij het Yezidi Legal Network. Beide speelden in op de noodzaak om aan vluchtelingen juridische ondersteuning te bieden, advocaten uit andere landen te helpen in ons land en vooral om getuigenissen van oorlogsmisdaden niet verloren te laten gaan. Toen de oorlog in Oekraïne begon, en Oekraïense vluchtelingen hulp zochten, was het logisch om onze specialismen uit te breiden naar dat conflict.’
Aanvallen door terroristen
Andere oorlogen staan daarbij niet in de weg voor de Oekraïense strijd, beargumenteert Skyba. ‘Het Israël-Palestinaconflict lijkt bijvoorbeeld op dat van ons. Ook Israël wordt van twee kanten aangevallen door terroristen. Maar men moet bij deze oorlogen niet vergeten dat Oekraïne het land is dat in Europa ligt.’ ‘We zijn er natuurlijk ook klaar voor om Israëlische en Palestijnse slachtoffers hulp te bieden’, vult Sarma aan. En Russische vluchtelingen? Sarma: ‘Mm moeilijk, die vraag sla ik nog even over.’
Skyba focust zich vooral op haar Oekraïense contacten. ‘Eerst had ik eigenlijk geen Oekraïense vrienden hier. Maar ik spreek deze mensen nu dagelijks, ik organiseer evenementen en langzaam winnen we het vertrouwen van de slachtoffers. We zouden zelfs naar het Internationaal Strafhof in Den Haag gaan om daar medewerkers te spreken. Het was uiteindelijk helaas te gevaarlijk om naar Den Haag te gaan, want Rusland voerde precies die dag een enorme cyberaanval op het Strafhof uit.’
Er komen tribunalen
Maar Skyba loopt ook tegen andere problemen aan. ‘De mensen met wie ik spreek zouden vandaag nog hun getuigenissen van oorlogsmisdaden willen geven. Wij Oekraïners zijn er klaar voor. Ik heb daarbij wel een politieagent en een psycholoog nodig om te helpen met de traumatiserende verklaringen. Ik kan deze mensen namelijk niet in mijn eentje ondersteunen in de vreselijke verhalen die ze moeten vertellen. Maar Nederlanders vinden een goede work-life-balance soms belangrijker. Oekraïners willen gelijk actie; wij zijn vechters. Toen Hitler ons land binnenviel, streden wij tot de laatste man. Het is niet erg, maar er is simpelweg een verschil in cultuur hier.’
Op 24 februari 2022 vielen Russische troepen Oekraïne vanuit de Krim, Belarus en het westen van Rusland binnen. Sinds het begin van die invasie pleegt het Russische leger verscheidene oorlogsmisdrijven zoals buitengerechtelijke executies van burgers, systematische marteling en onwettelijk beschieten van burgerdoelen, meldt een vrijdag verschenen aanvulling op een rapport van de VN.
Inmiddels staan er meer dan 100.000 Oekraïense vluchtelingen in Nederland geregistreerd. Na een nieuw Russisch offensief en levering van extra wapens vanuit de Verenigde Staten aan Oekraïne, ziet het er niet naar uit dat zij spoedig naar huis kunnen.
Ze weet echter zeker dat een eventueel tribunaal, mogelijk deels met de getuigenissen van de Ukrainian Legal Network, een succes gaat worden. ‘Al zullen we Poetin niet te pakken krijgen, hij was ook niet degene die de martelingen, de verkrachtingen allemaal zelf uitvoerde. Er leven nog steeds miljoenen Russische oorlogsmisdadigers in Nederland, Frankrijk, Noorwegen. Hun daden zijn nog vele malen erger dan die van misdadigers berecht in het Joegoslaviëtribunaal. We gaan Russen naar een tribunaal krijgen. Dat is niet onderhandelbaar.’
