De Faculteit der Geesteswetenschappen kwam afgelopen jaar in zwaar financieel weer terecht. Inmiddels zijn er werk- en taakgroepen aan de slag gegaan die de contouren van een toekomstbestendige faculteit in kaart moeten brengen.
‘Het is een hele turbulente periode geweest en dat is het eigenlijk nog steeds,’ zegt decaan Frank van Vree van de Faculteit de Geesteswetenschappen (FGw). ‘We zijn het afgelopen jaar als faculteit in een orkaan terecht gekomen. Die is nu wat geluwd tot een lichte storm. Laten we zeggen: we kunnen weer varen, maar er moet wel het een en ander gebeuren. Het is groot en veel geweest, maar ook onvermijdelijk.’
Afgelopen zomer bleek uit de Kaderbrief 2015, een soort voorloper op de begroting voor komend jaar met een uitloop naar 2018, dat de FGw de komende jaren bij ongewijzigd beleid met substantiële tekorten zou worden geconfronteerd. Afhankelijk van wie je sprak ging het om bedragen die liepen van vijf miljoen tot dertien miljoen. Inmiddels is deze brief omgevormd tot definitieve begroting en daarin zijn de perspectieven volgens Van Vree ‘veel minder slecht’ dan afgelopen zomer werd vermoed.
Niettemin moet er iets gebeuren. Er kwam een plan dat onder meer voorzag in een rigoureuze hervorming van onderwijs en onderzoek. Het plan Profiel 2016 – waarin onder meer het voorstel werd gelanceerd de faculteit om te vormen tot een brede liberal arts-faculteit – was bedoeld als discussiestuk, maar werd door zo’n beetje de hele faculteit als vaststaand feit gepercipieerd. Het plan zorgde voor enorme commotie, demonstraties en protesten en werd ingetrokken, al bleef de bezuinigingsdoelstelling overeind.
Achttienjarigen
‘Natuurlijk was het plan ook bedoeld om iedereen uit de tent te lokken om nu eens echt te gaan nadenken over hoe het verder moet,’ zegt Van Vree. ‘Het plan en de presentatie ervan kreeg een eigen en moeilijk te beheersen dynamiek, maar het heeft er wel toe geleid dat iedereen ervan overtuigd is dat er iets moet gebeuren aan de drie grote structurele problemen van de faculteit: de versnippering in de masteropleidingen, waarvan we er te veel hebben; de verankering van de kleinen (talen)opleidingen; en de veel te grote uitval van studenten.’
Er wordt wel gezegd dat de faculteit ook veel meer studenten moet binnenhalen, maar volgens Van Vree is het moeilijk een peil te trekken op de grillen van achttienjarigen die een studie moeten kiezen. ‘We moeten zeer zeker proberen meer studenten aan te trekken, maar het is heel moeilijk om beleid te maken op de snel veranderende keuzes van middelbare scholieren.’
Allocatiemodel
Veel studenten en medewerkers van de FGw zijn de afgelopen maanden ook te hoop gelopen tegen het in hun ogen onrechtvaardige allocatiemodel van de UvA. Dit model, waarmee de Haagse financiering van de universiteit door het CvB over de faculteiten wordt herverdeeld, zou de FGw benadelen.
Van Vree betwijfelt dit. ‘Het allocatiemodel kan misschien beter, maar wat is beter of optimaal? De verdeelsleutel zoals die nu wordt gehanteerd levert de FGw per prestatie meer op dan het bijvoorbeeld de economiefaculteit oplevert. Maar of het genoeg is? We staan er beter voor dan de geesteswetenschappen in Utrecht of Groningen, maar de manier waarop we het geld nu verdelen is erg opleidingsgericht. Ik zou liever willen kijken hoe we binnen de faculteit “expertisegebieden” in stand kunnen houden.’
Hoe en of dergelijke expertisegebieden er komen wordt momenteel onderzocht door een viertal werkgroepen, waarin studenten en medewerkers gezamenlijk en per thema onderzoeken wat de mogelijkheden en kansen zijn voor een nieuw facultair profiel. Van Vree zegt nadrukkelijk ‘geen bemoeienis’ te hebben met de gesprekken die binnen de werkgroepen plaatsvinden. Half januari komt elke werkgroep met een adviesrapport, waaruit dan een voorlopige ‘houtskoolschets’ wordt gedestilleerd waarmee het faculteitsbestuur in overleg zal treden met het CvB.
Duurzame geesteswetenschappen
En dan is in 2015 ook de minister nog een keer aan zet: Jet Bussemaker (OCW) moet komend jaar een beslissing nemen over het plan Duurzame Geesteswetenschappen, waarmee de Nederlandse geesteswetenschappen de afgelopen jaren extra gelden uit de staatskas kregen. Dat plan loopt komend jaar af. Vraag is dadelijk of de minister met een nieuw plan komt, het huidige plan verlengt of de stekker uit de geesteswetenschappen trekt.
Dat laatst wordt niet verwacht. Bij de beantwoording van Kamervragen onlangs gaf de minister nadrukkelijk aan in gesprek te willen blijven over de toekomst van de humaniora.
‘Het is een hele turbulente periode geweest en dat is het eigenlijk nog steeds,’ zegt decaan Frank van Vree van de Faculteit de Geesteswetenschappen (FGw). ‘We zijn het afgelopen jaar als faculteit in een orkaan terecht gekomen. Die is nu wat geluwd tot een lichte storm. Laten we zeggen: we kunnen weer varen, maar er moet wel het een en ander gebeuren. Het is groot en veel geweest, maar ook onvermijdelijk.’
Afgelopen zomer bleek uit de Kaderbrief 2015, een soort voorloper op de begroting voor komend jaar met een uitloop naar 2018, dat de FGw de komende jaren bij ongewijzigd beleid met substantiële tekorten zou worden geconfronteerd. Afhankelijk van wie je sprak ging het om bedragen die liepen van vijf miljoen tot dertien miljoen. Inmiddels is deze brief omgevormd tot definitieve begroting en daarin zijn de perspectieven volgens Van Vree ‘veel minder slecht’ dan afgelopen zomer werd vermoed.
Niettemin moet er iets gebeuren. Er kwam een plan dat onder meer voorzag in een rigoureuze hervorming van onderwijs en onderzoek. Het plan Profiel 2016 – waarin onder meer het voorstel werd gelanceerd de faculteit om te vormen tot een brede liberal arts-faculteit – was bedoeld als discussiestuk, maar werd door zo’n beetje de hele faculteit als vaststaand feit gepercipieerd. Het plan zorgde voor enorme commotie, demonstraties en protesten en werd ingetrokken, al bleef de bezuinigingsdoelstelling overeind.
Achttienjarigen
‘Natuurlijk was het plan ook bedoeld om iedereen uit de tent te lokken om nu eens echt te gaan nadenken over hoe het verder moet,’ zegt Van Vree. ‘Het plan en de presentatie ervan kreeg een eigen en moeilijk te beheersen dynamiek, maar het heeft er wel toe geleid dat iedereen ervan overtuigd is dat er iets moet gebeuren aan de drie grote structurele problemen van de faculteit: de versnippering in de masteropleidingen, waarvan we er te veel hebben; de verankering van de kleinen (talen)opleidingen; en de veel te grote uitval van studenten.’
Er wordt wel gezegd dat de faculteit ook veel meer studenten moet binnenhalen, maar volgens Van Vree is het moeilijk een peil te trekken op de grillen van achttienjarigen die een studie moeten kiezen. ‘We moeten zeer zeker proberen meer studenten aan te trekken, maar het is heel moeilijk om beleid te maken op de snel veranderende keuzes van middelbare scholieren.’
Allocatiemodel
Veel studenten en medewerkers van de FGw zijn de afgelopen maanden ook te hoop gelopen tegen het in hun ogen onrechtvaardige allocatiemodel van de UvA. Dit model, waarmee de Haagse financiering van de universiteit door het CvB over de faculteiten wordt herverdeeld, zou de FGw benadelen.
Van Vree betwijfelt dit. ‘Het allocatiemodel kan misschien beter, maar wat is beter of optimaal? De verdeelsleutel zoals die nu wordt gehanteerd levert de FGw per prestatie meer op dan het bijvoorbeeld de economiefaculteit oplevert. Maar of het genoeg is? We staan er beter voor dan de geesteswetenschappen in Utrecht of Groningen, maar de manier waarop we het geld nu verdelen is erg opleidingsgericht. Ik zou liever willen kijken hoe we binnen de faculteit “expertisegebieden” in stand kunnen houden.’
Hoe en of dergelijke expertisegebieden er komen wordt momenteel onderzocht door een viertal werkgroepen, waarin studenten en medewerkers gezamenlijk en per thema onderzoeken wat de mogelijkheden en kansen zijn voor een nieuw facultair profiel. Van Vree zegt nadrukkelijk ‘geen bemoeienis’ te hebben met de gesprekken die binnen de werkgroepen plaatsvinden. Half januari komt elke werkgroep met een adviesrapport, waaruit dan een voorlopige ‘houtskoolschets’ wordt gedestilleerd waarmee het faculteitsbestuur in overleg zal treden met het CvB.
Duurzame geesteswetenschappen
En dan is in 2015 ook de minister nog een keer aan zet: Jet Bussemaker (OCW) moet komend jaar een beslissing nemen over het plan Duurzame Geesteswetenschappen, waarmee de Nederlandse geesteswetenschappen de afgelopen jaren extra gelden uit de staatskas kregen. Dat plan loopt komend jaar af. Vraag is dadelijk of de minister met een nieuw plan komt, het huidige plan verlengt of de stekker uit de geesteswetenschappen trekt.
Dat laatst wordt niet verwacht. Bij de beantwoording van Kamervragen onlangs gaf de minister nadrukkelijk aan in gesprek te willen blijven over de toekomst van de humaniora.
