Is de dialoog slechts stilte voor de storm?
Na een roerig voorjaar van bezettingen leek de vrede te zijn teruggekeerd aan de UvA. Maar het ging toch weer mis: studenten en medewerkers tonen zich bereid opnieuw de barricaden op te gaan. Waarom zijn er nog steeds zo veel spanningen?
Ze reageren telkens heel emotioneel,’ zegt Jaap Oosterwijk – de student politicologie die tijdens de bezetting van het Maagdenhuis een leidersrol vervulde – over het College van Bestuur van de UvA. De actievoerders, daarentegen, zijn veel rationeler. ‘Zij gebruiken emotie alleen als middel, bij demonstraties bijvoorbeeld.’ Oosterwijk reageert op de ophef rond het gedicht ‘Mijn stad is een hoer’ dat de Centrale Studentenraad wilde voordragen tijdens de opening van het academisch jaar, maar dat na overleg met de UvA-leiding werd geweerd.
Kyah Smaal, secretaris van de Amsterdamse studentenvakbond Asva, sprak op Twitter van censuur. Al gauw blokkeerden demonstranten van actiegroep De Nieuwe Universiteit de ingang naar de aula waar de jaaropening zou plaatsvinden. Achter een glazen schuifdeur stond UvA-vicevoorzitter Hans Amman wat onhandig te grijnzen. Maar wat kun je ook, in zo’n situatie? De volgende dag zei Amman in een online interview met Folia dat er geen sprake was geweest van censuur, en dat het decorum weer terug moest komen aan de UvA. Zo mobiliseerde hij nog meer verzet.
Het risico van escalatie
‘Ze zijn geobsedeerd door reputatieschade en zien democratie als een bedreiging voor de universiteit,’ schreef Arthur Berkhout namens actiegroep Humanities Rally in een online opiniestuk voor Folia. ‘Ongelooflijk hoe sommige autoriteiten het gewoon niet begrijpen,’ verzuchtte Cambridge-professor Stephan Collini tijdens de alternatieve opening van het academisch jaar. Hij legde de vinger op de zere plek: beseft de UvA wel dat de studenten juist aanstoot nemen aan dit soort beleid? Zien ze het risico van escalatie nog steeds over het hoofd?
‘De demonstraties vonden plaats om een hele hoop andere redenen dan het gedicht alleen,’ zegt vicerector Edgar du Perron. ‘Er stond een verklaring op het internet.’ Daar werd onder meer geschreven over de roep om meer directe democratie. Bovendien, zegt Du Perron, ‘het draagvlak voor harde acties is afgenomen.’ Een aarzeling. ‘Ik hoop dat je dit dan ook weer zo opschrijft dat het bijdraagt aan de dialoog, en dat het niet weer erger wordt. Er zijn al zo veel misverstanden.’
De vrees voor escalatie is er bij de UvA-bestuurders niet voor niets. We zagen het eerder dit jaar, tijdens de bezettingen van Bungehuis en Maagdenhuis. Vond de academische gemeenschap een bezetting van het Bungehuis aanvankelijk nog te ver gaan, toen de UvA met een dwangsom van 100.000 euro per dag per bezetter kwam en collegeleden keer op keer benadrukten dat het protest maar door een kleine groep actievoerders werd gedragen schreven tweeëntachtig docenten en onderzoekers in een open brief dat ze de dwangsom te ver vonden gaan en de bezwaren van de Bungehuisbezetters deelden – en sloten zich zo openlijk aan bij het protest.
Toen het Bungehuis uiteindelijk werd ontruimd, zei toenmalig collegevoorzitter Louise Gunning dat ze er de afgelopen periode alles aan had gedaan om een ontruiming te voorkomen. Die avond herhaalde Gunning in Nieuwsuur haar uitspraak dat het ging om ‘een kleine groep studenten’ – iets wat kwaad bloed zette bij de academische gemeenschap, en andermaal de steun voor het protest alleen maar vergrootte: de volgende lag liep een groep met 1500 demonstranten van het Bungehuis naar het Maagdenhuis met spandoeken met daarop geschreven: ‘Kleine groep hè, Louise?’.
Een emotioneel College van Bestuur tegenover rationele demonstranten? Kom er niet om bij Yasha Lange, de woordvoerder van het College van Bestuur. ‘Het weren van het gedicht was een weloverwogen besluit van het College. Men vond dat het taalgebruik in dit gedicht niet bij een opening paste,’ zegt hij. Is er rekening mee gehouden dat dit op verzet zou stuiten? ‘Natuurlijk. Niemand vindt dat leuk,’ zegt Lange. Toch is niet iedereen ervan overtuigd dat het College en haar voorlichters zo bedachtzaam opereren. ‘Van mij had het niet verboden hoeven te worden,’ zegt Edgar du Perron. ‘Maar ik ga er niet over. Dat is het probleem met dit soort besluiten: er is niet veel tijd voor, het overleg had eerder moeten beginnen.’
Chinese toestanden
Zorgen de UvA-bestuurders er met overhaaste maatregelen en uitspraken voor dat het verzet steeds weer wordt opgestookt? ‘Het lijkt erop van wel,’ zegt politiek filosoof Robin Celikates, zelf betrokken bij Rethink UvA. Meer reflectie had niet misstaan, legt Celikates uit. ‘Neem nou burgemeester Van der Laan. Toen hij die avond van de bezetting in het Maagdenhuis sprak, had hij het over burgerlijke ongehoorzaamheid. ‘Hij zei dat burgerlijke ongehoorzaamheid niet in democratieën als Nederland bestond, en dat het meer iets was voor totalitaire regimes als China. ‘Opmerkelijk, vind je niet? We beleefden een voorbeeld van burgerlijke ongehoorzaamheid en de burgemeester ontkende dat zoiets in Nederland bestond.’
Maar de Celikates wil ook weer niet té streng zijn. ‘We hebben gedurende een paar weken tijdens de Maagdenhuisbezetting ook echt een goede dialoog gehad.’
'Als er echt iets misgaat'
‘De protesten vonden in een groot deel van het land helemaal geen weerklank.’ Het is geen uitspraak van een overdonderde Louise Gunning tijdens de Bungehuisbezetting, maar van minister Jet Bussemaker van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap die uitlegt waarom ze na de protesten niets in haar beleid heeft aangepast. Zijn de bestuurders na de zomer alle lessen weer vergeten? ‘Er is nu een constructieve dialoog met actiegroepen en medezeggenschap,’ zegt collegewoordvoerder Yasha Lange. Actiegroepen Humanities Rally en ReThink UvA werken met het bestuur samen om de commissies-Democratisering & decentralisering en -Financiën op poten te zetten.
‘De collegeleden doen wel degelijk aan zelfreflectie, maar het zou wat meer kunnen zijn,’ besluit Robin Celikates. Er staan belangrijke dingen te gebeuren deze herfst: er moet een nieuwe collegevoorzitter worden benoemd, en de commissies hadden deze zomer al van start moeten gaan. ‘Als er echt iets misgaat, dan kan het weleens weer tot grote protesten leiden,’ zegt Celikates. ‘De e-maillijsten liggen klaar.’ Is de constructieve dialoog slechts stilte voor de storm?
Pak deze week nog de nieuwe Folia uit de bakken voor een uitgebreidere analyse.
