Het hbo moet bij het aanbieden van deeltijdopleidingen meer vraaggestuurd opereren, vinden Willem Landman en Caspar Nijland.
Op 12 maart heeft de adviescommissie ‘Flexibel hoger onderwijs voor werkenden’ haar advies aangeboden aan de minister van Onderwijs. In dit artikel willen wij dit rapport vertalen naar concrete opties binnen de Hogeschool van Amsterdam.
De behoefte aan hoger opgeleide arbeidskrachten groeit gestaag. In de periode 2000-2010 met 50 procent en in het tweede decennium met 30 procent. Daarnaast neemt de vergrijzing van de Nederlandse bevolking vanaf 2015 versneld toe, waardoor per saldo het aantal werkenden zal dalen. Deze verschuivingen betekenen dat binnen de beroepsbevolking een forse verhoging van het gemiddelde opleidingsniveau zal moeten plaatsvinden. Kan deze verhoging enkel en alleen door het voltijdonderwijs worden geleverd of dient deeltijdonderwijs hier een belangrijke rol in te spelen?
Sinds 2003 is het aantal deeltijd-hbo-studenten met 20 procent gedaald naar ruim 53.000. In dezelfde periode is het aantal geaccrediteerde hbo-deeltijdopleidingen sterk gegroeid. Meer opleidingen dus met minder studenten. Het hbo heeft gepoogd de daling in het deeltijdonderwijs tegen te gaan door meer opleidingen aan te bieden in plaats van het bestaande aanbod te verbeteren. Dit werkt niet en derhalve is aan Rinnooy Kan c.s. gevraagd met een werkbaar voorstel te komen.
Zijn commissie schetst de volgende contouren voor succesvol deeltijdonderwijs:
Het na twee jaar kunnen afsluiten met een diploma is een goede zaak. Het is makkelijker aan een tweejarig traject te beginnen dan aan een vierjarig traject. Niet alleen in de voltijdopleidingen werkt dit zo, maar met name in het deeltijdonderwijs, waar studenten naast een baan en een gezin aan een – in hun perceptie – eindeloze studie beginnen. Waarom het huidige vierjarige deeltijd-hbo niet ombouwen naar een tweejarige Associate Degree met een kopstudie? In de eerste twee jaar worden dan basisvakken en algemene vakken zoals onderzoeksvaardigheden aangeboden en in de kopstudie kan men zich gaan specialiseren. Zowel in het AD-traject als in de kopstudie kan er gebruikgemaakt worden van modulair opgebouwde vakken, die uiteindelijk opleiden naar een volledig hbo-diploma.
Vraaggestuurd aanbod
Een dergelijke modulaire opbouw heeft een positief neveneffect. Studenten kunnen extra modules volgen of men kiest ervoor, als extraneus, slechts één of enkele modules te volgen om de vakkennis op te frissen. Voorwaarde is dan wel dat er een vraaggestuurd aanbod ontstaat: aanbod dat aansluit bij de behoefte in het bedrijfsleven. De substantiële opkomst van het niet-bekostigde deeltijdonderwijs komt voornamelijk voort uit het feit dat aanbieders in deze sector daar wel toe in staat zijn en het reguliere deeltijdonderwijs niet, nauwelijks of te traag.
Het volgen van dergelijke modules in deeltijd is een onvermijdelijke noodzaak aangezien iemand die met een hbo-diploma in het bedrijfsleven binnenkomt zich doorgaans op een bepaald niveau gekwalificeerd heeft, maar niet voor een specifiek vakgebied. In de bancaire wereld bijvoorbeeld mag de gemiddelde hbo’er bij binnenkomst helemaal niets; eerst moeten er series aan vaktechnische certificaten worden behaald.
Deze extern geaccrediteerde certificaten zouden ook tijdens de hbo-studie in samenwerking met externe exameninstituten kunnen worden behaald en binnen het kader van education permanente worden aangeboden. Immers, het is tegenwoordig onmogelijk om gedurende het werkzame leven niet meer aan onderwijs deel te nemen. Daarvoor veranderen de zaken in met name economische en technische beroepen te zeer.
Natuurlijk, we kunnen als hbo de handen in de lucht steken en het deeltijdonderwijs overdragen aan de particuliere concurrenten. Wij zijn ervan overtuigd dat er enorme potentie zit in het deeltijdonderwijs indien er geïnvesteerd wordt in een andere structuur en in docenten, die met hun lesstof aansluiten op hetgeen in het bedrijfsleven gaande is. Tijdens de Onderwijsconferentie werd onlangs de vraag gesteld: wat is excellentie? Onzes inziens is excellentie investeren in docenten om het beste uit studenten kunnen halen. CREATING een robuust, vraaggedreven gedifferentieerd onderwijsaanbod voor TOMORROW.
Willem Landman is coördinator van de minor beleggen, en docent. Caspar Nijland is werkzaam in de financiële sector, en freelance docent.
Op 12 maart heeft de adviescommissie ‘Flexibel hoger onderwijs voor werkenden’ haar advies aangeboden aan de minister van Onderwijs. In dit artikel willen wij dit rapport vertalen naar concrete opties binnen de Hogeschool van Amsterdam.
De behoefte aan hoger opgeleide arbeidskrachten groeit gestaag. In de periode 2000-2010 met 50 procent en in het tweede decennium met 30 procent. Daarnaast neemt de vergrijzing van de Nederlandse bevolking vanaf 2015 versneld toe, waardoor per saldo het aantal werkenden zal dalen. Deze verschuivingen betekenen dat binnen de beroepsbevolking een forse verhoging van het gemiddelde opleidingsniveau zal moeten plaatsvinden. Kan deze verhoging enkel en alleen door het voltijdonderwijs worden geleverd of dient deeltijdonderwijs hier een belangrijke rol in te spelen?
Sinds 2003 is het aantal deeltijd-hbo-studenten met 20 procent gedaald naar ruim 53.000. In dezelfde periode is het aantal geaccrediteerde hbo-deeltijdopleidingen sterk gegroeid. Meer opleidingen dus met minder studenten. Het hbo heeft gepoogd de daling in het deeltijdonderwijs tegen te gaan door meer opleidingen aan te bieden in plaats van het bestaande aanbod te verbeteren. Dit werkt niet en derhalve is aan Rinnooy Kan c.s. gevraagd met een werkbaar voorstel te komen.
Zijn commissie schetst de volgende contouren voor succesvol deeltijdonderwijs:
- Stapelbare, modulair opgebouwde opleidingen, te beginnen met een Associate Degree
- Aansluiting bij de praktijkervaring van de deelnemer: publiek-private samenwerking
- Flexibele en efficiënte vormgeving, minder afhankelijk van plaats en tijd
- Stimulerende financieringssystematiek
Het na twee jaar kunnen afsluiten met een diploma is een goede zaak. Het is makkelijker aan een tweejarig traject te beginnen dan aan een vierjarig traject. Niet alleen in de voltijdopleidingen werkt dit zo, maar met name in het deeltijdonderwijs, waar studenten naast een baan en een gezin aan een – in hun perceptie – eindeloze studie beginnen. Waarom het huidige vierjarige deeltijd-hbo niet ombouwen naar een tweejarige Associate Degree met een kopstudie? In de eerste twee jaar worden dan basisvakken en algemene vakken zoals onderzoeksvaardigheden aangeboden en in de kopstudie kan men zich gaan specialiseren. Zowel in het AD-traject als in de kopstudie kan er gebruikgemaakt worden van modulair opgebouwde vakken, die uiteindelijk opleiden naar een volledig hbo-diploma.
Vraaggestuurd aanbod
Een dergelijke modulaire opbouw heeft een positief neveneffect. Studenten kunnen extra modules volgen of men kiest ervoor, als extraneus, slechts één of enkele modules te volgen om de vakkennis op te frissen. Voorwaarde is dan wel dat er een vraaggestuurd aanbod ontstaat: aanbod dat aansluit bij de behoefte in het bedrijfsleven. De substantiële opkomst van het niet-bekostigde deeltijdonderwijs komt voornamelijk voort uit het feit dat aanbieders in deze sector daar wel toe in staat zijn en het reguliere deeltijdonderwijs niet, nauwelijks of te traag.
Het volgen van dergelijke modules in deeltijd is een onvermijdelijke noodzaak aangezien iemand die met een hbo-diploma in het bedrijfsleven binnenkomt zich doorgaans op een bepaald niveau gekwalificeerd heeft, maar niet voor een specifiek vakgebied. In de bancaire wereld bijvoorbeeld mag de gemiddelde hbo’er bij binnenkomst helemaal niets; eerst moeten er series aan vaktechnische certificaten worden behaald.
Deze extern geaccrediteerde certificaten zouden ook tijdens de hbo-studie in samenwerking met externe exameninstituten kunnen worden behaald en binnen het kader van education permanente worden aangeboden. Immers, het is tegenwoordig onmogelijk om gedurende het werkzame leven niet meer aan onderwijs deel te nemen. Daarvoor veranderen de zaken in met name economische en technische beroepen te zeer.
Natuurlijk, we kunnen als hbo de handen in de lucht steken en het deeltijdonderwijs overdragen aan de particuliere concurrenten. Wij zijn ervan overtuigd dat er enorme potentie zit in het deeltijdonderwijs indien er geïnvesteerd wordt in een andere structuur en in docenten, die met hun lesstof aansluiten op hetgeen in het bedrijfsleven gaande is. Tijdens de Onderwijsconferentie werd onlangs de vraag gesteld: wat is excellentie? Onzes inziens is excellentie investeren in docenten om het beste uit studenten kunnen halen. CREATING een robuust, vraaggedreven gedifferentieerd onderwijsaanbod voor TOMORROW.
Willem Landman is coördinator van de minor beleggen, en docent. Caspar Nijland is werkzaam in de financiële sector, en freelance docent.
