Het Nederlandse pensioenstelsel is robuuster dan in de media vaak wordt voorgesteld. Dat was de stelling van hoogleraar macro-economie Sweder van Wijnbergen, tijdens Room for Discussion gistermiddag. Samen met Henk Brouwer, voormalig directeur van De Nederlandse Bank en thans bestuursvoorzitter van pensioenfonds ABP ging hij in op de staat van het Nederlandse pensioenstelsel.
Beide heren waren het er over eens dat de situatie vaak te negatief wordt afgeschilderd. Volgens Van Wijnbergen blijkt keer op keer dat het Nederlandse pensioenstelsel robuust is. ‘De schokken van de demografie, dus het feit dat mensen veel ouder worden, hebben ze verbazingwekkend goed opgevangen.’ De stelling van de Tilburgse hoogleraar Lans Bovenberg onlangs, dat de huidige pensioencontracten failliet zijn, deed Van Wijnbergen dan ook af als ‘onnodige paniekzaaierij’.
Zooitje
Ook het door de media geschetste beeld dat de pensioenfondsen er een zooitje van hebben gemaakt, is volgens hem populistisch gepraat. Brouwer sloot zich daarbij aan. ‘Als je het vergelijkt met Amerika, dan kun je wellicht zeggen dat ze daar failliet zijn. Dan valt het bij ons al helemaal mee.’ Op de vraag of pensioenfondsen in de crisis risicovoller zijn gaan beleggen om dekking te blijven garanderen, antwoordde Brouwer ontkennend. ‘Dat zou zeer onverantwoord zijn.’ Wijnbergen ging daar tegenin. Volgens hem was er onder pensioenfondsen juist in de veilige tijden de neiging risicovoller te ondernemen. Ten onrechte, aldus Van Wijnbergen. ‘Ze zouden zich moeten afvragen: waartoe zijn wij op aarde? Om een stabiel pensioen te garanderen. Bij overdekking zouden ze juist voorzichtiger moeten zijn, en bij onderdekking misschien meer risico moeten nemen. ‘
Maatregelen
Over de maatregelen van het nieuwe kabinet betoonden beide heren zich uiterst kritisch. De verlaging van de maximale jaarlijkse pensioenopbouw, zodat mensen uiteindelijk minder sparen, noemde Brouwer een ‘budgettair zwak voorstel’. ‘Voor jongeren kan dit een harde maatregel zijn. Die kunnen minder gaan opbouwen dan de zeventig procent die men voor ogen had.’ Ook Van Wijnbergen deed het voorstel af als onverstandig. ‘Als dit de manier is om bestedingen aan te jagen, vind ik dat een behoorlijk stupide manier.’
Ook de zogenaamde aftoppingsmaatregel, waardoor de fiscale vrijstelling van pensioenpremies beperkt wordt tot een inkomen van 100.000 euro, noemde Van Wijnbergen slecht doordacht. ‘Dit is geen bezuiniging maar een kasschuif. Het wordt alleen maar nog complexer.’ Brouwer sprak bovendien de vrees uit dat de maatregel een ‘speeltje’ zal worden. ‘Straks wordt het 90.000, vervolgens 80.000. Dan ben je bezig het hele pensioenstelsel af te breken.’
Beide heren waren het er over eens dat de situatie vaak te negatief wordt afgeschilderd. Volgens Van Wijnbergen blijkt keer op keer dat het Nederlandse pensioenstelsel robuust is. ‘De schokken van de demografie, dus het feit dat mensen veel ouder worden, hebben ze verbazingwekkend goed opgevangen.’ De stelling van de Tilburgse hoogleraar Lans Bovenberg onlangs, dat de huidige pensioencontracten failliet zijn, deed Van Wijnbergen dan ook af als ‘onnodige paniekzaaierij’.
Zooitje
Ook het door de media geschetste beeld dat de pensioenfondsen er een zooitje van hebben gemaakt, is volgens hem populistisch gepraat. Brouwer sloot zich daarbij aan. ‘Als je het vergelijkt met Amerika, dan kun je wellicht zeggen dat ze daar failliet zijn. Dan valt het bij ons al helemaal mee.’ Op de vraag of pensioenfondsen in de crisis risicovoller zijn gaan beleggen om dekking te blijven garanderen, antwoordde Brouwer ontkennend. ‘Dat zou zeer onverantwoord zijn.’ Wijnbergen ging daar tegenin. Volgens hem was er onder pensioenfondsen juist in de veilige tijden de neiging risicovoller te ondernemen. Ten onrechte, aldus Van Wijnbergen. ‘Ze zouden zich moeten afvragen: waartoe zijn wij op aarde? Om een stabiel pensioen te garanderen. Bij overdekking zouden ze juist voorzichtiger moeten zijn, en bij onderdekking misschien meer risico moeten nemen. ‘
Maatregelen
Over de maatregelen van het nieuwe kabinet betoonden beide heren zich uiterst kritisch. De verlaging van de maximale jaarlijkse pensioenopbouw, zodat mensen uiteindelijk minder sparen, noemde Brouwer een ‘budgettair zwak voorstel’. ‘Voor jongeren kan dit een harde maatregel zijn. Die kunnen minder gaan opbouwen dan de zeventig procent die men voor ogen had.’ Ook Van Wijnbergen deed het voorstel af als onverstandig. ‘Als dit de manier is om bestedingen aan te jagen, vind ik dat een behoorlijk stupide manier.’
Ook de zogenaamde aftoppingsmaatregel, waardoor de fiscale vrijstelling van pensioenpremies beperkt wordt tot een inkomen van 100.000 euro, noemde Van Wijnbergen slecht doordacht. ‘Dit is geen bezuiniging maar een kasschuif. Het wordt alleen maar nog complexer.’ Brouwer sprak bovendien de vrees uit dat de maatregel een ‘speeltje’ zal worden. ‘Straks wordt het 90.000, vervolgens 80.000. Dan ben je bezig het hele pensioenstelsel af te breken.’
