‘Nederland beschouwt zichzelf als emancipatieland bij uitstek, maar waar is dat eigenlijk op gebaseerd?’ Hoogleraar Nederlandse geschiedenis James Kennedy benadrukte tijdens zijn slotwoord nogmaals de vraag die op het congres ‘Uitsluitend Emancipatie’ centraal had gestaan.
Dit congres, dat afgelopen vrijdag en zaterdag plaatsvond in de Beurs van Berlage, was een project van het onderzoeksprogramma ‘Inclusive Thinking: The Policy and Practice of Diversity in the Netherlands in Historical Context’. Binnen dit samenwerkingsverband van de UvA en de VU onderzoeken sinds 2008 wetenschappers vanuit geschiedenis, sociologie en rechten vraagstukken van multiculturaliteit, diversiteit en uitsluiting in Nederland. Het idee voor het congres ontstond zo’n anderhalf jaar geleden, vertelt organisator Bram Mellink. ‘In Nederland wordt altijd veel gepraat over emancipatie, maar blijft vaak onduidelijk wat men daar nu precies mee bedoelt. Met dit congres willen we aankaarten dat emancipatie niet alleen maar iets moois is, maar ook processen van uitsluiting met zich mee brengt.’
Klus
De opening werd vrijdagochtend verricht door FNV-voorzitter Agnes Jongerius. Zij benadrukte in haar bijdrage dat het belangrijk is dat emancipatie op de politieke agenda blijft staan. ‘Emancipatie blijft een klus die geklaard moet worden. Elke groep moet zichzelf kunnen uitvinden en zijn eisen aan de maatschappij kunnen stellen.’ Jongerius noemde daarbij als voorbeeld de nog onvoltooide emancipatie van deeltijders.
Keynotespeaker van het congres was de Amerikaanse historica Joan Scott. Zij zette in haar lezing The Vexed Relationship of Emancipation and Equality vraagtekens bij de manier waarop wij iemands emancipatiegraad beoordelen. De nadruk die in de westerse wereld wordt gelegd op het gebrek aan emancipatie van vrouwen en homoseksuelen in de moslimwereld, verhult volgens Scott hun structurele uitsluiting op economisch en politiek terrein en legt onevenredig veel nadruk op gelijkheid in de zin van hetzelfde (seksuele) verlangen hebben. Deze mate waarin de overheid een sturende rol kan, mag en moet spelen bij emancipatie was een terugkerend thema. Ook in het slotdebat kwamen vragen over een paternaliserende overheid die emancipatie soms opdringt naar voren.
Initiatiefnemer Kees-Jan van Klaveren toonde zich na afloop tevreden. ‘Het zelfbeeld van Nederland wordt sterk bepaald door dat als emancipatieland. Belangrijkste doelstelling van dit congres was de vanzelfsprekendheid daarvan aan de kaak te stellen.’ Ook met de bundel die naar aanleiding van het congres gepubliceerd gaat worden hoopt de onderzoeksgroep een aanzet te geven verder te praten over emancipatie. Van Klaveren: ‘Als er wordt gesproken over wat emancipatie eigenlijk in moet houden, wordt meer duidelijk over het ongemak dat bij dat proces ook een rol speelt.’
Dit congres, dat afgelopen vrijdag en zaterdag plaatsvond in de Beurs van Berlage, was een project van het onderzoeksprogramma ‘Inclusive Thinking: The Policy and Practice of Diversity in the Netherlands in Historical Context’. Binnen dit samenwerkingsverband van de UvA en de VU onderzoeken sinds 2008 wetenschappers vanuit geschiedenis, sociologie en rechten vraagstukken van multiculturaliteit, diversiteit en uitsluiting in Nederland. Het idee voor het congres ontstond zo’n anderhalf jaar geleden, vertelt organisator Bram Mellink. ‘In Nederland wordt altijd veel gepraat over emancipatie, maar blijft vaak onduidelijk wat men daar nu precies mee bedoelt. Met dit congres willen we aankaarten dat emancipatie niet alleen maar iets moois is, maar ook processen van uitsluiting met zich mee brengt.’
Klus
De opening werd vrijdagochtend verricht door FNV-voorzitter Agnes Jongerius. Zij benadrukte in haar bijdrage dat het belangrijk is dat emancipatie op de politieke agenda blijft staan. ‘Emancipatie blijft een klus die geklaard moet worden. Elke groep moet zichzelf kunnen uitvinden en zijn eisen aan de maatschappij kunnen stellen.’ Jongerius noemde daarbij als voorbeeld de nog onvoltooide emancipatie van deeltijders.
Keynotespeaker van het congres was de Amerikaanse historica Joan Scott. Zij zette in haar lezing The Vexed Relationship of Emancipation and Equality vraagtekens bij de manier waarop wij iemands emancipatiegraad beoordelen. De nadruk die in de westerse wereld wordt gelegd op het gebrek aan emancipatie van vrouwen en homoseksuelen in de moslimwereld, verhult volgens Scott hun structurele uitsluiting op economisch en politiek terrein en legt onevenredig veel nadruk op gelijkheid in de zin van hetzelfde (seksuele) verlangen hebben. Deze mate waarin de overheid een sturende rol kan, mag en moet spelen bij emancipatie was een terugkerend thema. Ook in het slotdebat kwamen vragen over een paternaliserende overheid die emancipatie soms opdringt naar voren.
Initiatiefnemer Kees-Jan van Klaveren toonde zich na afloop tevreden. ‘Het zelfbeeld van Nederland wordt sterk bepaald door dat als emancipatieland. Belangrijkste doelstelling van dit congres was de vanzelfsprekendheid daarvan aan de kaak te stellen.’ Ook met de bundel die naar aanleiding van het congres gepubliceerd gaat worden hoopt de onderzoeksgroep een aanzet te geven verder te praten over emancipatie. Van Klaveren: ‘Als er wordt gesproken over wat emancipatie eigenlijk in moet houden, wordt meer duidelijk over het ongemak dat bij dat proces ook een rol speelt.’
