De fraudecommissie die de handel en wandel van de Tilburgse hoogleraar Diederik Stapel is nagegaan noemt de fraude ‘aanzienlijk en verbijsterend’. De commissie adviseert de universiteit aangifte te doen van oplichting.
Dat zei Pim Levelt, voorzitter van de fraudecommissie en oud-voorzitter van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen, maandagmiddag tijdens de presentatie van het onderzoeksrapport over Stapel. De hoogleraar cognitieve sociale psychologie heeft de onderzoeksgegevens van zeker dertig artikelen in gerenommeerde wetenschappelijke tijdschriften verzonnen. Bij tientallen publicaties bestaan serieuze verdenkingen. Om de volledige omvang van de fraude te zien is meer onderzoek nodig.
Volgens de commissie heeft Stapel zijn frauduleuze werkwijze zolang kunnen volhouden dankzij veel ‘raffinement en machtsmisbruik’. Onderzoeksgegevens werden niet bewaard en collega’s die Stapel vragen stelden over zijn onderzoeken werden aangesproken op hun vertrouwen in de data. Commissievoorzitter Levelt voegde eraan toe dat ‘machtsmisbruik’ Stapel ‘niet vreemd was’. Bovendien werden promovendi en coauteurs op 'zeer geraffineerde wijze om de tuin geleid'.
Data-archivering
Om te voorkomen dat dergelijke gesjoemel in de toekomst nog kan voorkomen adviseert de commissie data-archivering verplicht te stellen. Ingevulde vragenlijsten, band- en video-opnames moeten in de toekomst worden bewaard. In wetenschappelijke artikelen moet duidelijk aangegeven worden waar de data te vinden zijn. Levelt voegde eraan toe dat dit op veel andere universiteiten waarschijnlijk ook nog moet worden ingevoerd.
In het onderzoeksrapport wordt verder hard uitgehaald naar de wetenschappelijke wereld. Dat de fraude zo laat werd opgemerkt heeft niet alleen gelegen ‘aan het genoemde ondenkbare van deze fraude zonder precedent, maar ook aan het falen van de rationele, systematische, inhoudelijke, methodologische en openbare kritiek, die de hoeksteen vormt van de wetenschap,’ aldus het rapport. En even verderop in het rapport: ‘De verificatiefabriek van de heer Stapel had grote argwaan moeten wekken bij collega’s, peers en tijdschriften.’
Zelfreinigende vermogen
Desondanks is de commissie blij met het zelfreinigende vermogen van de wetenschap. ‘Het waren jonge, kritische onderzoekers die deze beerput hebben geopend,’ zei Levelt tijdens de presentatie. In het rapport wordt daar nog aan toegevoegd: ‘De Commissie concludeert dat de zes jonge klokkenluiders meer moed, alertheid en speurzin hebben getoond dan zittende hoogleraren.’
De commissie heeft de afgelopen maanden alle onderzoeken van de hoogleraar cognitieve sociale psychologie volledig doorgelicht. Stapel kreeg dit weekend 24 uur de tijd om voorafgaande aan de presentatie de feitelijke onjuistheden uit het rapport te corrigeren. In een schriftelijke verklaring laat hij weten te hebben gefaald als wetenschapper en onderzoeker. Hij meldt dat hij alleen heeft gehandeld. ‘Ik hecht eraan te benadrukken dat ik collega’s nooit op de hoogte heb gebracht van mijn oneigenlijk gedrag.’
De zwendel kwam afgelopen september aan het licht, de hoogleraar werd direct op non-actief gesteld. De UvT stelde daarop een onderzoekscommissie in. Ook de UvA en de Rijksuniversiteit Groningen (RUG), waar Stapel eerder werkte, hebben onderzoek gedaan. De RUG en de UvA, aan die laatste universiteit promoveerde Stapel in 1997, hebben hun bevindingen toegevoegd aan die van de onderzoekscommissie van de UvT.
Het rapport is in pdf-vorm te downloaden op de website van de Universiteit van Tilburg. Een reactie van Diederik Stapel is te lezen op de website van de Volkskrant.
Dat zei Pim Levelt, voorzitter van de fraudecommissie en oud-voorzitter van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen, maandagmiddag tijdens de presentatie van het onderzoeksrapport over Stapel. De hoogleraar cognitieve sociale psychologie heeft de onderzoeksgegevens van zeker dertig artikelen in gerenommeerde wetenschappelijke tijdschriften verzonnen. Bij tientallen publicaties bestaan serieuze verdenkingen. Om de volledige omvang van de fraude te zien is meer onderzoek nodig.
Volgens de commissie heeft Stapel zijn frauduleuze werkwijze zolang kunnen volhouden dankzij veel ‘raffinement en machtsmisbruik’. Onderzoeksgegevens werden niet bewaard en collega’s die Stapel vragen stelden over zijn onderzoeken werden aangesproken op hun vertrouwen in de data. Commissievoorzitter Levelt voegde eraan toe dat ‘machtsmisbruik’ Stapel ‘niet vreemd was’. Bovendien werden promovendi en coauteurs op 'zeer geraffineerde wijze om de tuin geleid'.
Data-archivering
Om te voorkomen dat dergelijke gesjoemel in de toekomst nog kan voorkomen adviseert de commissie data-archivering verplicht te stellen. Ingevulde vragenlijsten, band- en video-opnames moeten in de toekomst worden bewaard. In wetenschappelijke artikelen moet duidelijk aangegeven worden waar de data te vinden zijn. Levelt voegde eraan toe dat dit op veel andere universiteiten waarschijnlijk ook nog moet worden ingevoerd.
In het onderzoeksrapport wordt verder hard uitgehaald naar de wetenschappelijke wereld. Dat de fraude zo laat werd opgemerkt heeft niet alleen gelegen ‘aan het genoemde ondenkbare van deze fraude zonder precedent, maar ook aan het falen van de rationele, systematische, inhoudelijke, methodologische en openbare kritiek, die de hoeksteen vormt van de wetenschap,’ aldus het rapport. En even verderop in het rapport: ‘De verificatiefabriek van de heer Stapel had grote argwaan moeten wekken bij collega’s, peers en tijdschriften.’
Zelfreinigende vermogen
Desondanks is de commissie blij met het zelfreinigende vermogen van de wetenschap. ‘Het waren jonge, kritische onderzoekers die deze beerput hebben geopend,’ zei Levelt tijdens de presentatie. In het rapport wordt daar nog aan toegevoegd: ‘De Commissie concludeert dat de zes jonge klokkenluiders meer moed, alertheid en speurzin hebben getoond dan zittende hoogleraren.’
De commissie heeft de afgelopen maanden alle onderzoeken van de hoogleraar cognitieve sociale psychologie volledig doorgelicht. Stapel kreeg dit weekend 24 uur de tijd om voorafgaande aan de presentatie de feitelijke onjuistheden uit het rapport te corrigeren. In een schriftelijke verklaring laat hij weten te hebben gefaald als wetenschapper en onderzoeker. Hij meldt dat hij alleen heeft gehandeld. ‘Ik hecht eraan te benadrukken dat ik collega’s nooit op de hoogte heb gebracht van mijn oneigenlijk gedrag.’
De zwendel kwam afgelopen september aan het licht, de hoogleraar werd direct op non-actief gesteld. De UvT stelde daarop een onderzoekscommissie in. Ook de UvA en de Rijksuniversiteit Groningen (RUG), waar Stapel eerder werkte, hebben onderzoek gedaan. De RUG en de UvA, aan die laatste universiteit promoveerde Stapel in 1997, hebben hun bevindingen toegevoegd aan die van de onderzoekscommissie van de UvT.
Het rapport is in pdf-vorm te downloaden op de website van de Universiteit van Tilburg. Een reactie van Diederik Stapel is te lezen op de website van de Volkskrant.
