De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) kondigde met veel fanfare een nieuw instituut in het voormalige tropeninstituut KIT. Maar zover is het nog niet. Zo is het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD) vooralsnog niet van plan te verhuizen.
Het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) heeft zijn bedenkingen. Er ontstaat er geen 'superinstituut', zegt directeur Henk Wals. 'Wij verhuizen niet en gaan niet inhoudelijk samenwerken. Daarvoor lopen de onderzoeksgebieden te ver uiteen.'
Het NIOD vreest dat de publieksfunctie er met een verhuizing niet op vooruit gaat, aldus een woordvoerder. 'Bovendien ontbreekt een financiƫle onderbouwing van de plannen. Allerlei zaken moeten nog worden uitgewerkt. We gaan nog in gesprek met de KNAW.'
'Mond vol tanden'
Een woordvoerder van de KNAW staat 'met de mond vol tanden' na de afzegging van het NIOD van vanmorgen. 'Er was overeenstemming. Het lijkt erop dat de spelregels opeens veranderen. Dat heel het IISG zou verhuizen, was nooit de bedoeling. Daar is geen ruimte voor.'
Gisteren maakte de KNAW bekend dat zes instituten die onder de Akademie vallen, samen een nieuw centrum voor geesteswetenschap vormen dat moet uitgroeien 'tot een instituut met internationale uitstraling waar jonge onderzoekers uit de hele wereld graag voor willen werken'. Het plan voor samenvoeging bestond al, maar nu is een locatie gevonden. Sinds het tropeninstituut vorig jaar subsidie kwijtraakte, staat het gebouw grotendeels leeg.
De instituten die zouden samengaan zijn het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD), het Meertens Instituut (taal en cultuur), het Huygens Instituut voor Nederlandse geschiedenis in Den Haag, het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) en het Netherlands Institute for Advanced Studies (NIAS) in Wassenaar. Het Leidse Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV) blijft in Leiden, maar gaat wel samenwerken.
Kruisbestuiving van wetenschappers is een van de redenen voor de samenvoeging. 'We hopen dat onderzoekers elkaar bij het koffieapparaat tegenkomen en samen tot mooie dingen komen,' aldus een woordvoerder van de KNAW. Bezuiniging is niet de insteek, aldus het KNAW. 'Stimulering en vernieuwing van de geesteswetenschappen is het doel.'
Ook het Meertens Instituut houdt een slag om de arm. 'Eerst moet de ondernemingsraad nog haar oordeel geven.'
Tekst: Rob Rombouts en Maarten van Dun