Door stijgende CO2-concentraties in de atmosfeer dreigt wildgroei van algen. Algenbloei kan giftige stoffen in het ecosysteem en zwemwater veroorzaken en de groei van andere waterbewoners - waterplanten, vissen, slakken en garnalen bijvoorbeeld - belemmeren. Dat ontdekten UvA-ecologen Jef Huisman en Jolanda Verspagen aan de hand van een nieuw wiskundig model, lab-experimenten en veldonderzoek. In PLOS One staat deze week een verslag van hun studie.
Verstikken
Hoewel algen een voedselbron vormen voor bijvoorbeeld zoöplankton, slakken, watervlooien en garnalen, is wildgroei problematisch omdat algen 's nachts zuurstof verbruiken en andere dieren daarmee verstikken. Daarnaast zorgt algenbloei voor troebel water, waardoor zonlicht ontkiemende waterplanten op de bodem van sloten en meren niet kan bereiken. Bovendien produceren sommige algen, zoals de blauwalg, giftige stoffen die zwemwater en ecosysteem kunnen verzieken.
In voedselrijk water, waar veel stikstof en fosfaat uit kunstmest voorhanden is, neemt algengroei ongeveer evenredig toe met stijgende CO2-concentraties in de atmosfeer. Onderzoeker Verspagen: ‘Waar dat precies het geval is, kunnen we op basis van ons onderzoek niet zeggen, dat hangt namelijk af van lokale omstandigheden zoals temperatuur en de doorstroomsnelheid van het water. Maar ons nieuwe model beschrijft de relatie tussen CO2-concentraties en algenbloei en kan worden gebruikt om op lokaal niveau voorspellingen te doen over algengroei.’
Verzuring
In Nederland vormt algengroei vooral een bedreiging voor de binnenwateren, omdat de Noord- en Waddenzee grotendeels voedselarm zijn en die voedselschaarste de algengroei beperkt, ongeacht een toename in atmosferische CO2. Verspagen: ‘Voor binnenwateren waar veel algengroei voorspeld wordt kunnen maatregelen genomen worden, zoals slimmer of minder bemesten of water meer laten doorstromen. Dat gebeurt ook al. Een paar jaar geleden konden we in bijna iedere plas schadelijke blauwalg vinden voor ons onderzoek, maar tegenwoordig is dat veel moeilijker te vinden.’
In de oceanen kan de toename van CO2 ook leiden tot algenbloei, vooral in de voedselrijke Noord-Atlantische oceaan. Bovendien heeft CO2-toename nog een ander verstorend effect in de oceaan. Een toename van CO2 in de lucht zorgt voor verzuring van de oceanen, doordat CO2 met het zeewater reageert. Dat leidt tot een afname van de stof calciumcarbonaat, de bouwsteen van koraal, schelpen en schilden. Verspagen: 'Dat is een relatief onbekend, maar urgent probleem voor onder meer koraalriffen en schelpdragend plankton en daarmee voor alle vissen en walvissen die plankton eten.'
Verstikken
Hoewel algen een voedselbron vormen voor bijvoorbeeld zoöplankton, slakken, watervlooien en garnalen, is wildgroei problematisch omdat algen 's nachts zuurstof verbruiken en andere dieren daarmee verstikken. Daarnaast zorgt algenbloei voor troebel water, waardoor zonlicht ontkiemende waterplanten op de bodem van sloten en meren niet kan bereiken. Bovendien produceren sommige algen, zoals de blauwalg, giftige stoffen die zwemwater en ecosysteem kunnen verzieken.
In voedselrijk water, waar veel stikstof en fosfaat uit kunstmest voorhanden is, neemt algengroei ongeveer evenredig toe met stijgende CO2-concentraties in de atmosfeer. Onderzoeker Verspagen: ‘Waar dat precies het geval is, kunnen we op basis van ons onderzoek niet zeggen, dat hangt namelijk af van lokale omstandigheden zoals temperatuur en de doorstroomsnelheid van het water. Maar ons nieuwe model beschrijft de relatie tussen CO2-concentraties en algenbloei en kan worden gebruikt om op lokaal niveau voorspellingen te doen over algengroei.’
Verzuring
In Nederland vormt algengroei vooral een bedreiging voor de binnenwateren, omdat de Noord- en Waddenzee grotendeels voedselarm zijn en die voedselschaarste de algengroei beperkt, ongeacht een toename in atmosferische CO2. Verspagen: ‘Voor binnenwateren waar veel algengroei voorspeld wordt kunnen maatregelen genomen worden, zoals slimmer of minder bemesten of water meer laten doorstromen. Dat gebeurt ook al. Een paar jaar geleden konden we in bijna iedere plas schadelijke blauwalg vinden voor ons onderzoek, maar tegenwoordig is dat veel moeilijker te vinden.’
In de oceanen kan de toename van CO2 ook leiden tot algenbloei, vooral in de voedselrijke Noord-Atlantische oceaan. Bovendien heeft CO2-toename nog een ander verstorend effect in de oceaan. Een toename van CO2 in de lucht zorgt voor verzuring van de oceanen, doordat CO2 met het zeewater reageert. Dat leidt tot een afname van de stof calciumcarbonaat, de bouwsteen van koraal, schelpen en schilden. Verspagen: 'Dat is een relatief onbekend, maar urgent probleem voor onder meer koraalriffen en schelpdragend plankton en daarmee voor alle vissen en walvissen die plankton eten.'
