De werkgroepmanager
Na elkaar jarenlang op de schouders te hebben geklopt om onszelf met onze autonome denkbeelden en levensstijlen te feliciteren, werd het tijd voor een volgende stap. We wilden ons vermogen tot kritisch nadenken maar al te graag overdragen op een nieuwe generatie eigenwijze denkers. Maar voordat we dat mochten doen stuurde de vakgroep ons op cursus. Lesgeven is managen, zo zouden we leren. Om een goede managementstijl aan te leren heb je niet meer nodig dan een eendaagse workshop.
Bij binnenkomst gaf de cursusleider ons een ferme zelfverzekerde handdruk, terwijl hij ons recht in de ogen keek. We maakten van die ongemakkelijke tweeëneenhalve seconde gebruik om hem in ons op te nemen. Onder zijn overhemd met salamanderpatroon droeg hij een Levi’s-jeans type 501. Zijn jasje lag casual over een stoel heen. Nadat hij losliet, baanden we ons een weg tussen de benen van onze medecursisten door om een plekje te vinden in de kring. Terwijl de cursusleider zijn mok bijvulde met koffie uit een zelf meegenomen thermoskan, zei hij quasi-ironisch: ‘So you wanna be a werkgroepmanager?’
We hadden de huiswerkopdracht bij ons: ‘Beschrijf in een paar zinnen een topstudent, en in een paar zinnen een matige student.’ De topstudent was voor ons een koud kunstje. Maar nu moesten we, nadat we elkaar hadden beschreven, ook nog bedenken wat we nou een matige student vinden. Uiteindelijk slaagde ook dat denkexperiment: we hadden een hekel aan die volgzame types die altijd gedachteloos reproduceren wat de docenten ze vertellen. Nee, doe ons maar de student die essays schrijft over zelfgekozen thema’s, en zich door de docent geen onderwerp of invalshoek laat voorschrijven. Het type dat in de werkgroep niet op zijn mondje gevallen is en niet onder de indruk is van schoolse autoriteit.
Maar toen hij acht pizzapunten die samen een cirkeldiagram moesten gaan vormen op de grond legde, schopte de workshopleider onze analyse in de war. Op elke punt stond een universele gedragseigenschap. Met gedragen stem zei hij: ‘Gedrag roept tegengedrag op.’ En dat was inderdaad te zien in het diagram, die afbeeldde hoe managers en personeel zich tot elkaar verhouden. Volgens de cursusleider was dat diagram prima toepasbaar op de relatie tussen docenten en studenten.
‘Neem het maar even in je op,’ zei de cursusleider. Dat deden we, want het zag er ingewikkeld uit. Betekende dit dat als we voor een werkgroep zouden staan, we niet alleen les moesten geven, maar vooral ook het gedrag van onze studenten moesten monitoren en corrigeren? Om het één en ander duidelijk te maken liet de cursusleider ons een oefening doen. We moesten de door ons beschreven topstudent inbeelden en dan bij de pizzapunt gaan staan die het gedrag van die student omschreef. Toen wij aan de beurt kwamen gingen we achter het puntje ‘opstandig’ staan.
De cursusleider keek ons verbaasd aan. We vroegen hem of we het wel goed hadden gedaan. Het puntje ‘opstandig’, wees hij aan, lag op de tegen-as en onder-as lag ergens linksonder op het diagram. Hij vervolgde: ‘Als je je leeropbrengsten wil maximaliseren, dan wil je ze rechtsboven hebben, maar niet helemaal boven – daar wil jij staan. Want je wil dat je leerlingen je helpen en niet ondermijnen als je voor de groep staat.’ Beteuterd keken we hem aan.
Wij dachten altijd dat we leuke, betrokken studenten waren geweest. Nu bleek echter dat we ons altijd verkeerd hadden gedragen. Als we de cursusleider mochten geloven is een goede student de docent van dienst door nooit tegen hem of haar in te gaan. En niet alleen wij hadden aan dat beeld moeten voldoen, maar ook al onze medestudenten. Want een docent is pas in staat kennis uit te wisselen als alle leerlingen op elkaar lijken en zich bovendien altijd hetzelfde gedragen.
