Cabaretier Alex Ploeg was jarenlang pretend student: ‘Ik durfde niemand meer onder ogen te komen’
Cabaretier Alex Ploeg (38) deed tegenover zijn omgeving alsof het goed ging met zijn studie filosofie aan de UvA, maar in werkelijkheid had hij na vier jaar nog steeds niet zijn propedeuse gehaald. Hij durfde het er met niemand over te hebben. In zijn nieuwste voorstelling gaat hij onder meer in op die eenzame tijd. ‘Hulp vragen is zoveel moeilijker dan je denkt.’
Het begint klein, zegt Alex Ploeg (38). Ouders die vragen of je dat vak van laatst hebt gehaald. ‘Ja’ antwoorden, ‘nee’ bedoelen; eerste leugentje – niets aan de hand, denk je – volgend semester haal je ’m vast wel. Maar dan begint het balletje langzaam te rollen…
‘Dan kom je op een punt dat je na vier jaar “studeren” nog steeds niet je propedeuse hebt gehaald, zonder dat iemand dat weet. Dat je opeens je studiefinanciering en torenhoge studenten-ov moet terugbetalen, omdat die geen gift meer zijn. Dat je vrienden hun diploma ophalen, terwijl je dacht dat ook zij gewoon nog een beetje aan het chillen waren, feesten en filmpjes kijken.’ En opeens daalt het besef in: ‘Als ik nu stop, dan heb ik alleen maar mijn middelbare schooldiploma gehaald. Fuck… Dan ben ik díe guy.’
Zo’n vijftien jaar na dato kan Ploeg er vrijuit over praten, ontspannen achter een kopje thee in espressobar Coffeestar. Zijn tijd als zogeheten pretend student aan de UvA ligt inmiddels ver genoeg achter hem. Hij is cabaretier en acteur, bekend van het satirische sketchprogramma Klikbeet en te zien in tv-programma’s als Zondag met Lubach, Dit Was Het Nieuws en Last One Laughing.
Maar toch, als hij zo over zijn theetje heen kijkt, in de richting van de Roeterseilandcampus, denkt hij ook: die studenten, dat zijn míjn mensen. ‘Terwijl zij waarschijnlijk denken: joh, wat doet die ouwe lul hier,’ lacht Ploeg. ‘Het zal er vast mee te maken hebben dat ik in totaal acht jaar gestudeerd heb,’ grijnst hij.
Leven in een illusie
Het ging mis bij zijn eerste opleiding. Nadat hij niet werd aangenomen bij de kleinkunstacademie, werd dat filosofie aan de UvA. ‘Ofwel wijsbegeerte, zoals ze dat toen noemden,’ zegt Ploeg smalend. Een studie waarbij je een stapel boeken krijgt en op het eind een keer een paper moet maken, vertelt hij. Weinig structuur, weinig verplichtingen. ‘Dat werkte voor mij totaal niet. Zo halverwege het jaar kwam ik erachter dat ik enorm achterliep. Daarna maakte ik mezelf maar wijs dat het wel goed zou komen.’ Het bleef bij veel zeggen, weinig doen.
Hoewel Ploeg toen allang wist dat hij liever cabaretier wilde worden, probeerde hij tegenover anderen uit alle macht vol te houden dat het goed ging met zijn studie filosofie. Liefst sprak hij er überhaupt niet over. Bewoog het gesprek zich in de ‘verkeerde richting’, dan zocht hij direct naar manieren om er zo nonchalant mogelijk onderuit te komen. Even naar de wc gaan, snel een ander onderwerp aansnijden; zijn sociale voelsprieten waren er gaandeweg perfect op afgestemd.
Maar die illusie gaat aan je knagen, weet Ploeg. ‘Ik durfde mensen steeds minder onder ogen te komen, trok me terug in een isolement en hield het jarenlang allemaal bij mezelf. Ik dacht dat mijn leven voorbij was, mislukt, afgelopen. Heel eenzaam, ja.’
Het moment van vertellen
Ergens is het ook wel goed om een keer flink tegen de lamp te lopen, zegt Ploeg, terugkijkend op die tijd. Op de middelbare school kon hij nog vrij laat beginnen met leren en kwam hij ermee weg om prestaties te leveren op het allerlaatste moment. ‘Maar dat houd je niet vol… En de bodem is een goede plek om je vanaf te zetten.’
Uiteindelijk durfde hij het aan zijn toenmalige vriendin te vertellen. Later aan zijn broers, die hem vervolgens hielpen met de rekeningen, die hij allang niet meer durfde te openen. En ten langen leste, zijn ouders. De mensen voor wie hij het bovenal had verzwegen en wiens geld hij er eigenlijk simpelweg doorheen had ‘gejast’ – in zijn eigen woorden – door zijn studie lange tijd te verwaarlozen.
Toen hij alles vertelde aan zijn vader, hoogleraar nota bene, en moeder, reageerden ze geschrokken, maar begripvol. ‘Daarna vroegen ze: ‘Oké, wat is nu je plan? Toen ik zei dat ik cabaretier wilde worden, nadat ze wisten dat ik inmiddels al meerdere keren was afgewezen voor de kleinkunstacademie, ontstond bij hen een verschuiving. Toen dachten ze: oké, hij is hier echt serieus over, dan geloven wij er ook in. Dat vond ik wel mooi en ontroerend.’
Na zijn gefnuikte studie filosofie, waar hij na vier jaar de brui aan gaf, rondde hij eerst nog nominaal de studie communicatiewetenschappen af. Omdat hij het interessant vond, zeker, maar evengoed om aan zichzelf te bewijzen: zie je wel dat ik het kan!’ Zijn masterrichting is veelzeggend: persuasieve communicatie. In de woorden van Ploeg: leren hoe je groepen manipuleert. En waar komt dat in samen, lacht hij. ‘Juist: comedy.’
Kluizenaar
Die droom begon klein, voor een groepje studenten bij Crea. Maar inmiddels treedt hij met zijn cabaretvoorstellingen op door heel het land. Binnenkort start zijn nieuwste show: Unplugged (première: 10 december). Het zal gaan over hoe mensen zich afsluiten van de politiek, het nieuws, klimaat, et cetera. Hoe zij, in andere woorden, op hun eigen eilandje gaan zitten. Als voormalig pretend student kan Ploeg erover meepraten – ‘jongens, I’ve been down that road!’ – en dat zal hij niet nalaten. ‘Ergens vind ik dat je als cabaretier toch je geheimen prijs moet geven en je kwetsbaar moet opstellen. Vertellen waar je twijfels zitten, je onzekerheden. Daar hebben anderen uiteindelijk het meest aan.’
Nog altijd heeft Ploeg de neiging om dingen uit de weg te gaan en te vermijden, zegt hij. Zich als ‘een kluizenaar’ af te sluiten van de buitenwereld. ‘Terwijl het nu eigenlijk heel goed met mij gaat.’ Doen alsof zo’n vervelende periode, in een andere vorm op een ander moment, niet meer voor zou kunnen komen, zou dan ook een fout zijn, zegt Ploeg. ‘Ik zou nu wel eerder aan de bel trekken. Maar toegeven dat je hulp nodig hebt, dat is zoveel moeilijker dan je denkt. Je leert altijd dat je dat moet doen, maar om het zelf ook daadwerkelijk te doen... Dat is een ander verhaal.’
De try-outs van Unplugged zijn in volle gang. Van 10 tot 14 december start de tour door Nederland officieel met een voorstelling in de Kleine Komedie in Amsterdam. In mei staat Alex Ploeg met zijn nieuwe show opnieuw in Amsterdam. Voor alle data en kaarten kun je kijken op: alexploeg.nl
