Deze promovendus schrijft poëzie over haar promotieonderzoek
Gedichten schrijven over wetenschap? Voor promovendus Tessa Zonneveld is het een manier om haar onderzoek te delen met de buitenwereld. ‘Het helpt om de harde en exacte kanten van wetenschap te verlichten.’
De Amstelveense Tessa Zonneveld (24) doet op dit moment haar promotieonderzoek aan Amsterdam UMC over de relatie tussen ernstige psychische aandoeningen, zoals depressies en angststoornissen, en hart- en vaatziekten. Naast haar werk schrijft de jonge wetenschapper ook poëzie, over wetenschap.
Enkele jaren geleden raakte Zonneveld geïnspireerd op een conferentie over wetenschapscommunicatie om te dichten. Wetenschappers moeten aan ‘outreach’ doen om hun onderzoek te delen met de buitenwereld en starten dan vaak een blog. Hier zag Zonneveld niets in. Op de conferentie maakte ze kennis met mensen die wetenschap op alternatieve wijze communiceren zoals via documentaires en podcasts. ‘Daar was een mevrouw die wiskundige formules en patronen breide om op die manier mensen te enthousiasmeren voor de exacte wetenschappen. Dat vond ik zo bijzonder. Sindsdien zocht ik naar een vorm die mij aanspreekt,’ aldus Zonneveld.
Zonneveld greep naar het dichten. In haar tienerjaren had ze er al eens mee geëxperimenteerd. Zo schreef ze naar eigen zeggen ‘puberale poëzie’ waaronder het gedicht Falling, over dat alles om haar heen onderhevig was aan verandering. ‘Het gaat over een moment waarop ik weinig grip voelde in die periode. Het hangt nog steeds ergens op een kastje bij mij thuis,’ vertelt Zonneveld.
Cursus in Edinburgh
Al snel na de conferentie over wetenschapscommunicatie volgde Zonneveld een cursus wetenschapspoëzie in Edinburgh. Daar kreeg ze les aan de Edinburgh Napier University van universitair docent Sam Illingworth, oprichter van het wetenschappelijke tijdschrift Consilience over wetenschap en poëzie. ‘Illingworth is sindsdien een voorbeeld voor mij,’ vertelt Zonneveld. ‘Hij schreef bijvoorbeeld het prachtige gedicht When the Mangroves Disappeared waarin hij recent onderzoek over de verdwijning van mangrovebossen door klimaatverandering in poëzie verwerkt.’
Onderzoek of het proces van onderzoek doen ligt in de basis van wetenschapspoëzie, vertelt Zonneveld. Het is voor haar een manier om de harde en exacte kanten van de wetenschap te verlichten en te reflecteren op haar werk. In een van haar eerste wetenschapsgedichten gebruikte ze bijvoorbeeld het fenomeen lichtvervuiling als metafoor voor hoe de overload aan details in onderzoek ervoor zorgt dat je de rode draad soms verliest. ‘Mijn opa was astronoom en vertelde mij altijd de mooiste verhalen over het heelal. In de stad zag ik nooit iets door lichtvervuiling. Maar in de natuurgebieden waar ik recent kwam op vakantie wel. Dat deed me denken aan het proces van onderzoek en dat soms afstand doen helpt om tot betere inzichten te komen,’ aldus Zonneveld.
In het gedicht When darkness takes hold spitst Zonneveld zich meer toe op het onderwerp van haar promotieonderzoek. Daarbij speelde ze met de vorm van het gedicht om haar boodschap over te brengen. Zonneveld: ‘Stel, uit mijn onderzoek blijkt dat depressie leidt tot meer hart- en vaatziekten, dan zou je kunnen zeggen dat de leegte die in het hoofd is ontstaan leidt tot het stoppen van het hart: “The heart fills up, and wants to … stop too, soon”. De vorm van het gedicht, eindigend met één woord sluit daarop aan.’
In de boekenkast van Zonneveld staat een bundeltje van oorlogsdichter Wilfred Owen, een van de bekendste Engelse War poets die schreef over zijn ervaring als militair in de Eerste Wereldoorlog. Maar ook Great Goddesses van Nikita Gill, een prozaïsche vertelling over de feministische kant van de Griekse mythologie, vormt een inspiratiebron voor Zonneveld.
Naast fysiek materiaal is Instagram poetry dagelijkse kost voor de promovendus. Dit genre is overkoepelend voor schrijvers die hun proza of gedichten in korte vorm delen op Instagram om een online publiek aan te spreken. ‘Ik ben erg fan van schrijfster Lang Leav, ze deelt van alles en daagt ook volgers uit om aan de slag te gaan met dichten,’ zegt Zonneveld. Zo is op de Instagram van Leav te zien dat ze haar volgers met methodes als ‘kop of munt’ spelenderwijs laat dichten en zo hun onderwerpen te bepalen. ‘Die activerende toon spreekt mij daarin aan.’
Op dit moment werkt de promovendus aan een gedicht over een paradoxaal verband tussen onderzoek naar muzikaliteit en Beethoven, zoals ontdekt door een collega van haar. ‘Zij deed onderzoek naar welke genen betrokken zijn bij ritmegevoel in muziek, net als dat voor bepaalde ziekten in kaart wordt gebracht. En wat blijkt, de Duitse componist Ludwig van Beethoven, zou op basis van zijn genetische score totaal aritmisch zijn. Dat slaat natuurlijk helemaal nergens op, hij was een muzikaal genie,’ lacht Zonneveld. ‘Dat zegt ook iets over hoe moeilijk en soms gelimiteerd onderzoek en wetenschap kan zijn. Ik hoop dat het uiteindelijke gedicht dat goed weerspiegelt.’
